‘Do you wanna see me dance?’ riepen de liedjes.
‘Jep,’ zei Europa.
‘Do. You. Wanna. See. Me. Dance?’ De liedjes herhaalden hun vraag.
Europa fronste even en zei toen nog eens: ‘Ja!’
Waarna de liedjes verdorie dachten, diep ademhaalden en schreeuwden: ‘DO YOU WANNA SEE ME DANCE?’
En heel Europa sprong op van de bank en brulde: ‘JAAAAAAAAAAAAAA.’

2023
Wie grof waarneemt zag het gebeuren tijdens het Eurovisie Songfestival van 2023 – zowel de songwriters als de kijkers hadden wat minder zin in gedoe. De beats moesten sneller en de emoties vrolijker. We hadden massaal schik in de funny Fin, de complete Zweedse en de fitte Hebreeuwse. Minder, blijkbaar, in de maanaanbiddende flamencozangeres uit Spanje of de jonge oorlogstobber uit Zwitserland.
Wat kunnen we hieruit concluderen?
Welke ontwikkelingen tekenen zich af?
Waar raakte Eurovisie aan een Europavisie en waar niet?
Dat is wat we op proberen te diepen in ons Eurostory-eindstuk van dit jaar.

Meer punten voor pret
Kijk naar de top vijf en je ziet het: op de ballade op plek vier na (Italië, Marco Mengoni, Due vite) is die gevuld met lekker bewegende liedjes.
Oké, Zweden (Loreens Tattoo) gaat tekstueel over verlaten en verlaten worden, maar de beats onder dat verdriet zijn hartversnellend vlug. Verder doen zowel plek 2 (Finlands Cha cha cha) als plek 3 (Israëls Unicorn) als plek 5 (Noorwegens Queen of kings) een direct beroep op onze meestampskills.
Het lijkt er dus op dat er dit jaar vooral behoefte was aan escapisme – even geen zware songs over de zuchten die elders in de wereld geslaakt worden, alsjeblieft.
Daarmee is natuurlijk niets mis, Eurovisie heeft altijd al in een feestbehoefte voorzien. Maar opvallend is het wel. Zou het te maken hebben met het verlangen naar blij nieuws? Met de wens om, na jaren van virus en zorgen, datzelfde virus en diezelfde zorgen niet eens meer in onze achteruitkijkspiegel te zien?

Nog (een beetje) solidair met Oekraïne
Vorig jaar – toen de invasie door terreur-Rusland nauwelijks twee maanden oud was – stond Eurovisie in het teken van de schok die die aanval bij iedereen teweeg had gebracht en de zeer nadrukkelijke steun die met name de televoters voor de Oekraïeners uit wilden spreken.
Nu, in mei 2023, is de situatie niet minder ernstig, maar wel veertien maanden oud in plaats van twee, en een vergelijkbaar gebaar naar Oekraïne als vorig jaar bleef uit. De publieksstemmers zetten Heart of steel van het duo TVORCHI nog wel op een vierde plek, wat eventueel nog wel als steungebaar gezien kan worden, maar de vakjury’s deden daar dan echt niet aan mee: die rankten het lied als vijftiende.

Terwijl
Terwijl (1): vlak voor het festival bekend werd dat de European Broadcasting Union (EBU, baas van Eurovisie) de vraag van president Zelensky van Oekraïne om te mogen spreken tijdens de finale niet gehonoreerd had – vanwege ’the “nonpolitical” nature of Eurovision’. Waar de Britse president Sunak trouwens op reageerde met: ‘Let Zelensky speak’.
Terwijl (2): vlak voor het optreden van de Oekraïense artiesten werd hun woonplaats, Ternopil, onder vuur genomen. Tijdens de puntentelling hielden Andrii en Jeffery van TVORCHI een papier met daarop, handgeschreven, de naam van hun gewonde stad.

Maar wel
Wel (1) moet gezegd worden dat de artiesten uit Tsjechië en uit Kroatië nadrukkelijk steun (aan Oekraïne) of kritiek (op Rusland) opgenomen hadden in hun teksten.
En ook moet wel (2) gezegd worden dat in ruime mate zichtbaar was dat het festival door de Engelsen namens Oekraïne georganiseerd werd: een Oekraïense presentatrice met soms zelfs teksten in het Oekraïens, een rol voor de Oekraïense commentator, optredens van oud-winnaars en andere artiesten uit Oekraïne, mooie introfilmpjes met steeds een landmark uit én het Verenigd Koninkrijk én Oekraïne én het aan te kondigen land .
En wel (3) zagen we de mooiste reprise van een winnend nummer ooit – zie kader. Stefania van Kalush Orchestra werd hernomen in een prachtige remix met features van jonge dansers en jonge muzikanten en een indrukwekkende line-up van beroemde Britten (waaronder prinses Kate Middleton).

Wat scoort? Goed zingen (meestal).
Terug naar de points. Een algemene tendens die zeker ook dit jaar weer gold was de grote voorkeur voor zangbeheersing. Wie schor of scheef zong viel weg. We willen gewowd worden, wat te zien was aan de hoge positie van Italië en de een na laatste van het Verenigd Koninkrijk. Enkel de allerlaagste score door de televoters lijkt dit tegen te spreken – de misschien wel beste zangeres van het festival, Blanca Paloma uit Spanje, kreeg maar 5 punten. Maar dat had misschien met de afwijkende muziekstijl (electro-flamenco) van haar liedje te maken?

Nederland (1)
Ook de meeste afvallers in de halve finales kunnen vanuit die wens tot artistiek vertrouwen verklaard worden, en wellicht valt daar ook de lage klassering voor onze eigen inzending, voor Mia & Dion, onder. Ze zongen overigens best goed, maar wel – vanwege de iets gewijzigde benadering van de song – wat kleiner, intiemer, met minder ruimte voor uithalen.

Nederland (2)
Er is trouwens veel en veel en veel en veel en veel en veel en veel en veel en veel en veel en veel en veel te veel gezegd over Mia & Dion en de keuze voor Mia & Dion en de begeleiding van Mia & Dion.
We willen graag volstaan met onze verbijstering uitspreken over de aasgierige graagte waarmee in de aanloop naar Liverpool op hen en de selectiecommissie werd gedoken. In die graagte was het vaak moeizaam zoeken naar vriendelijkheid en geduld. Behoorlijk knap dat Mia & Dion niet voortijdig afgehaakt zijn en zelfs met bewonderenswaardige gratie over hun glitches wisten te praten. Bestaan er twaalf punten voor weerbaarheid? Hier, Dion en Mia, dan zijn die voor jullie.

Nederland (3)
‘WE MOETEN EEN NATIONALE FINALE! NU!’ Nog zo’n hijgerige zin die veel geschreven en geschreeuwd is. Behalve dat een goede, eerlijke evaluatie natuurlijk altijd van belang is, lijkt het ons niet handig om op basis van het onder dit selectiesysteem één keer de finale niet halen tegenover jarenlang wel (Douwe Bob, OG3NE, Waylon, Duncan Laurence en S10 – Jeangu Macrooy stond vanwege de Nederlandse winst in 2019 al automatisch in de eindronde), nu zonder verder na te denken alles om te gooien. Dat lijkt toch een beetje op je fiets verkopen omdat er een trapper los is gaan zitten.

België
Elk festival heeft zijn onverwachte adelstand en boy, wat bleek Gustaph een prins! Door niemand getipt tijdens de Vlaamse voorronde (vooral door zichzelf niet), maar vervolgens zonder modellencarrière of mega-carrière, maar met straffe stem en act zijn swingende boodschap over onze ‘chosen family’ brengen – en daarmee zevende worden (zévende!)… Dat is een droomsprookje dat we graag door Eurovisie tot waarheid gekust zien worden.

Zweden (1)
We schreven het al eerder: Als Eurovisie een land was, dan was Zweden de bezetter. Niet alleen is de grote baas van het festival een Zweed en zijn er veel Zweden betrokken bij de jaarlijkse productie,
niet alleen beheersen Zweedse songschrijvers het muzikale speelveld (dit jaar waren ze betrokken bij vier songs, in 2022 ook bij vier, in 2021 bij acht, in 2020 bij acht en in 2019 zelfs bij negen),
maar daarnaast evenaarden de Zweden dit jaar de zeven overwinningen van de Ieren en is Loreen de nieuwe Johnny Logan.
En ja, met haar hebben de Zweden een perfecte minister van buitenlandse zaken naar Liverpool gestuurd. Niet alleen was ze twee weken lang onvermoeibaar open naar fans, pers en collega’s, maar ook valt er weinig af te dingen op de professionaliteit van haar deelname.

Zweden (2)
Toch kan die Zweedse professionaliteit een bedreiging zijn voor bepaalde aspecten van het festival. Al te perfect is sowieso voorspelbaar, misschien zelfs saai. Daarom: mooi dat het festival in 2024 precies vijftig jaar na Abba’s revolutie met Waterloo terug naar Zweden komt, maar laat er daarna ruimte blijven voor andere muzikale verhalen, andere organisatievormen, andere zienswijzen, andere Europese verhalen.

Nieuwe regels (1)
Tijdens deze editie werden twee nieuwe regels ingevoerd. Hoe hebben die uitgepakt?
Ten eerste bepaalden, na ongeregeldheden vorig jaar, dit keer enkel de stemmers thuis wie er vanuit de halve finale door mocht. We zullen nooit weten hoe de uitslag was geweest als ook de vakjury’s hadden gestemd, maar zou de uitslag (dit vragen we met de grootste voorzichtigheid) héél anders zijn geweest, op een enkel wel/niet geplaatst land na?
Wij (Eurostoriërs) dachten eerst dat het publiek gevoeliger zou zijn voor de effecten van de startvolgorde (dat dus vroeg optredende landen minder hoog scoren bij televoters dan bij jury’s), maar nadat we alle data van de laatste vijf jaar berekenden bleek daar geen bewijs voor te vinden.
Dus de nieuwe regel is oké? Hm. Moeilijk te zeggen. Zouden we over een jaar of wat, met meer data, nog eens moeten bekijken.

Nieuwe regels (2)
Ook nieuw dit jaar: de ‘rest of the world’- stem. Heeft die effect gehad? Je zou kunnen denken dat wie vanuit een niet-deelnemend land stemt een échte fan is en dus eerder stemt voor songs die vooral bij fans gewild zijn (ongenuanceerd gezegd: dans- en clubliedjes), maar klopt dat ook?
De ‘rest of the world’ gaf in de finale twaalf punten aan de eenhoornsong uit Israël. Dus zou je zeggen: ja. Maar vervolgens waren er ook acht punten voor Armenië, zes punten voor Albanië, drie voor Servië en twee voor Spanje. En die landen zonden géén specifieke dans- en clubliedjes.
Opnieuw dus: Hm. Moeilijk te zeggen. Zouden we over een jaar of wat, met meer data, nog eens moeten bekijken.

Verder
Wat viel er verder nog op ?
Dat het een festival zonder incidenten was (ook fijn). Dat de presentatoren adequaat en soms ronduit grappig waren (vooral Hannah Waddingham). Dat de shows misschien qua intervalacts niet de brille van Stockholm 2016 of Rotterdam 2021 hadden, maar dat er behalve wat onbeduidende ideetjes (deze bijvoorbeeld) toch ook prachtige waren (Mahmood die Imagine zingt, bijvoorbeeld, of Daði Freyr met Whole again).
Ja. Behoorlijk festival. Niet veel op af te dingen.

En toch
Niks ‘en toch’!
Nou ja – we hebben wel een wensenlijstje.
Bijvoorbeeld: dat er gezocht blijft worden naar een oplossing voor de vervelende effecten van een slechte (lees: vroege) startpositie, want dat is echt The Eurovision Bug Of Eurovision Bugs (zie de omlaagbeweging die Zwitserland dit jaar maakte, na van goede naar slechte startplek te zijn gegaan, of juist de omhoogbeweging van Noorwegen vanwege het omgekeerde).
Of: dat Eurovisie ook betaalbaar blijft voor kleinere landen (dit jaar haakten Montenegro, Noord-Macedonië én Bulgarije af, een aderlating).
Dat Luxemburg, het land dat in 2024 terugkomt, weer zijn als vanouds sterke postitie in zal nemen.
Dat er – om breed te blijven – opnieuw aansluiting wordt gezocht met Arabischtalige landen, zoals Marokko.
Dat er teksten van het kaliber van Oostenrijk gezongen blijven worden en dat dat erkend wordt.
Dat Eurovisie op de een of andere manier meer tegenwicht biedt aan polarisering, aan afkalvende LHBTQIA+-tolerantie, aan sociale en verharding –
stop, nu vragen we misschien teveel.
Maar verdorie, twee weken per jaar zijn er heel verschillende landen in een uitermate vreedzame en uitermate feestelijke dans bij elkaar, en om de een of andere reden hebben we het gevoel dat de kracht daarvan in gevaar komt als het festival net niet voldoende authenticiteit aantrekt.
Wat het dit jaar – eindconclusie – toch een slagje te weinig gedaan heeft.
Do you wanna see me dance?
Ja, Eurovisie, zeker. Maar dan misschien met net iets eigenzinnigere pasjes.

 

Naschrift: we willen jullie – onze lezers – van harte bedanken. Volgend jaar is Eurostory er weer.
Jullie ook?

(O, en ben je journalist of schrijver en kun je je een beetje vinden in onze manier van benaderen? We kunnen altijd nieuwe stemmen gebruiken. Stuur een berichtje via info [at ] eurostory.nl.)

Artwork: Saskia Halfmouw