Het misschien wel opvallendste liedje van dit jaar heet SHUM en wordt gebracht door een band met een wat eigenzinnige naam: Go_A. De groep hijst Oekraïense folklore in een elektronisch jasje en staat onder aanvoering van zangeres Kateryna die een zangtechniek hanteert die iets weg heeft van een gecontroleerde schreeuw. Maar net als De schreeuw van Edvard Munch is het Oekraïense lied een schreeuw om niet gauw te vergeten. Want Oekraïne verrast, verleidt en verwondert. Eurostory zocht de Oekraïners op en sprak met hen over het belang van het Songfestival, literatuur en die ene – fijne – periode in het jaar.

Jullie zingen in de eigen taal. Voor wie niet bekend is met het cyrillisch schrift, is het vrij moeilijk te achterhalen waar SHUM – jullie inzending voor Rotterdam 2021 – nu eigenlijk over gaat. Zouden jullie de betekenis van SHUM kunnen uitleggen aan onze lezers?
SHUM gaat over het tot bloei komen van leven in algemene zin. Voor onze voorouders stond de lente voor het ontwaken van het leven zelf. Maar als je kijkt naar nu – naar de periode waarin wij leven – dan heeft het lied een diepere betekenis. We zien allemaal wat we onze aarde, de natuur en het leven aandoen. Als we zo doorgaan, dan blijft er niets meer van over voor onze kinderen. De natuur redt zich wel zonder mensen, maar mensen… nou ja, dat kun je wel raden. SHUM is een oproep om je ogen te openen en te beseffen dat het aan ons is om van de wereld een betere plek te maken. Maar we moeten het wel sámen doen. Wij roepen de geest van Shum op om slapende mensen wakker te maken en hen vreugde en licht te geven.

Het verlangen naar de lente dus, en het tot leven wekken ervan. En tegelijkertijd een verwijzing naar de tijd waarin wij leven. Maar wat betekent de lente eigenlijk voor jullie? En in bredere zin: wat betekent de lente voor Oekraïne?
Voor onze voorouders was de lente het belangrijkste jaargetijde. Dat heeft alles met het zaaiseizoen te maken; onze voorouders leefden namelijk van de landbouw en verdienden zo hun brood. Kijk je naar 2021, dan staat de lente symbool voor het verlangen naar betere tijden, zeker in relatie tot de lockdown die voor velen oneindig lijkt te duren.

Zowel Solovey als SHUM – jullie beide Eurovisieinzendingen – zijn gebaseerd op een oud Oekraïens volkswijsje. Zouden jullie beide volksverhalen met ons kunnen delen?
Hoewel Solovey en SHUM uit volksliedjes zijn voortgekomen, hebben we geprobeerd er een eigen draai aan te geven. De oorspronkelijke inspiratie voor Solovey was eigenlijk een liefdesverhaal waarin het niet zo heel goed afloopt met het meisje over wie het verhaal gaat – ze wordt verliefd op de verkeerde jongen wiens moeder tegen hun relatie is. Het oorspronkelijke danslied Shum gaat over de geest van de bossen en het ontwaken van de lente – daarom draagt Shum een groene jas, als symbool voor verse groene bladeren.

Waarom is het volgens jullie belangrijk dat Europa kennismaakt met Oekraïense folklore? Welke lessen kan de rest van Europa uit deze oude verhalen trekken?
Folklore beslaat een groot deel van de Oekraïense cultuur. Wij denken dat het heel belangrijk is om je culturele wortels te snappen zodat je weet waar je heen kan in het leven. Als je je verleden kent en begrijpt, kun je makkelijker tot de juiste keuzes komen – voor jezelf, maar ook voor alle mensen om ons heen. We leven allemaal in een en dezelfde wereld, maar tegelijkertijd is ieder individu uniek. Wil je in iedere uithoek van onze planeet vrede en liefde bereiken, dan is dit een belangrijk gegeven.

SHUM heeft een sterke connectie met het gebied waar in 1986 een verschrikkelijke kernramp plaatsvond. Welke rol heeft de kernramp in jullie persoonlijke leven gespeeld? En waarom vinden jullie het belangrijk om het verhaal van Tsjernobyl met de rest van de wereld te delen zoals jullie bijvoorbeeld in dit promotiefilmpje dat nog niet zo lang geleden op de officiële kanalen van het Eurovisie Songfestival verscheen?
De kernramp van Tsjernobyl heeft iedereen in Oekraïne getroffen. Veel Oekraïners die na 1986 geboren zijn, hebben voortdurend met gezondheidsproblemen – als gevolg van de radioactieve straling – te maken gehad. Veel mensen die met hun unieke cultuur in de Tsjernobyl-regio woonden, moesten noodgedwongen hun huis verlaten. Zo begon dat deel van onze cultuur geleidelijk aan te verdwijnen. We willen aangeven dat Tsjernobyl niet alleen een technologische ramp was, maar ook een ramp voor de mensen en hun cultuur.

Sommige mensen associëren het Songfestival met vuurwerk, overdreven outfits, loepzuivere zang en catchy melodieën maar voor ons – makers van de website Eurostory – is dit slechts het begin van waarom het zo leuk is. We schrijven bijna allemaal, en focussen ons daardoor nét iets meer op de teksten van de liedjes. Welke zin uit jullie tweede Eurovisieinzending is volgens jullie het allermooist? En waarom?
We denken dat dat het begin van het tweede couplet is.
Pryydy, pryydy, vesnyanochko, – Kom, lente, kom,
ta y ne zabarysya. – wacht niet langer.
A my vyydem na yulytsyu – We gaan naar buiten
budem lyubytysya. – om van elkaar te houden.

Als de lente zich overal ter wereld aandient, de natuur zich herstelt en ‘slapende’ mensen ontwaken uit hun verdriet, woede en wanhoop, dan is het tijd om vreugde en geluk te zaaien zodat iedereen in de wereld eindelijk eens mee kan genieten van dat fijne gevoel.

Er kijken veel mensen naar het Songfestival. En landen, die normaal lijnrecht tegenover elkaar staan, verbroederen plotseling. Het is dan ook duidelijk dat het Songfestival over muziek gaat, en niet over meningen. Waarom denken jullie dat het Songfestival zo belangrijk is voor Oekraïne? En waarom is het belangrijk voor jullie als band?
Het Eurovisie Songfestival is erg populair in Oekraïne, er zijn veel fanclubs en het is te zien op onze nationale televisiezenders. Misschien heeft het ermee te maken dat Oekraïne een heel muzikaal land is, en Eurovisie over het vieren van muziek gaat. En natuurlijk hebben de overwinningen van Ruslana en Jamala een grote impact gehad op het imago van het Songfestival in Oekraïne. Voor ons is het een eer om de Oekraïense inzending te mogen zijn. Tegelijkertijd is het belangrijk om de Oekraïense cultuur en muziek met de wereld te delen.

Stel je voor, het is straks de zomer van 2022, een jaar na het Songfestival. Go_A heeft een geweldige eindklassering behaald. En de mensheid heeft afgerekend met die allesverzengende pandemie. Wat hopen jullie dat de wereld zich van Go_A herinnert?
Ten eerste geloven we in leven ná Eurovisie. In andere woorden: we hopen dat we in 2022 de wereld kunnen rondtoeren, en dat we iedereen mogen bedanken die in ons geloofde. Maar toch is ons doel op het Songfestival de wereld kennis laten maken met de Oekraïense muziek en cultuur. Dat is met name waaraan we hopen herinnerd te worden.

En tot slot ben ik heel erg nieuwsgierig naar jullie favoriete boeken. Mag ik van jullie – alle vier – een titel en een auteur? En waarom is juist dát boek zo van betekenis?
Taras’ favoriete boek is Lord of light, geschreven door Roger Zelazny. Naast de Oekraïense cultuur houdt Taras zich namelijk bezig met het hindoeïsme en het boeddhisme, en dit boek heeft veel met beide thema’s te maken. Daarnaast laat het boek zien dat het makkelijk is om mensen in je macht te krijgen door ze in iets te laten geloven, maar ook dat datzelfde mechanisme gebruikt kan worden om mensen te bevrijden. Ivans favoriete boek is De oude man en de zee van Ernest Hemingway, omdat dit boek een sterke wil tot leven en vrijheid toont, maar ook omdat het ons vertelt dat je respectvol moet omgaan met iedere vorm van leven en natuur. Het favoriete boek van Ihor is A little dark van Lubko Deresh – alles in dit boek valt namelijk samen met de tijd waarin we leven, en de gebeurtenissen lijken écht bij je om de hoek plaats te vinden. And last but not least… Kateryna’s favoriete boek: De avonturen van Tom Sawyer, geschreven door Mark Twain. Waarom? Gewoon omdat het kan.