Wat heeft een punkrockband van tieners te zoeken op het Eurovisie Songfestival? Hoe leef je in Andorra als je niet meer over straat kunt zonder te worden herkend? En hoe is het om met je beste vrienden op het podium te staan? Eurostory sprak met Niki Francesca (31), in 2007 leadzanger van de band Anonymous, die de beste prestatie voor Andorra ooit neerzette. ‘Nu ben ik dankbaar. Toen was ik extatisch.’
Niki, we spreken elkaar via Skype. Je bent regelmatig op verschillende plekken op de wereld. Waar ben je op dit moment?
In Andorra. Andorra is mijn thuis, maar ik sta er ook altijd met één been buiten. Ik ben altijd veel op reis – dat moet ook wel als inwoner van zo’n klein landje, want je voelt je al snel opgesloten.
Jullie Eurovisie-verhaal in 2007 begint nogal plotseling. Kun je ons mee terug nemen?
Ik had een bandje met drie vrienden, Anonymous. We waren nog heel jong, tussen de zestien en achttien. We maakten punkrock en we waren al wel bekend in de underground scene van Andorra, af en toe traden we ook op in Barcelona en Madrid. Op een dag was de Andorrese tv bij ons op bezoek voor een interview. Een van de journalisten zei: ‘Trouwens, wij doen ook de selectie voor Eurovisie, is dat niet iets voor jullie?’ Ja, dachten we, waarom proberen we het niet? De eerste punkrockband ooit op het Songfestival, dat zou toch cool zijn?
Hoe ging dat verder?
Er moest een geschikt lied komen. We hadden al wel iets van een melodie, maar dat was het dan ook. Zo ging het wel vaker bij ons: de meeste van onze ‘liedjes’ hadden niet echt tekst, vaak verzon ik die er ter plekke een beetje bij. Maar nu dachten we: nee, we willen ook echt iets vertellen. Ik wilde zingen over iets dat echt impact kon hebben. Het was misschien wat vroeg, maar ik kwam al snel met het onderwerp klimaatverandering. En zo ontstond Salvem el món (‘Red de wereld’). Niet een typisch Eurovisieliedje, maar dat hadden we ook helemaal niet kunnen maken, dat paste niet bij wat voor band wij waren. We speelden gewoon wat we voelden.
Dus dat stuurden jullie naar de Andorrese omroep. Verwachtten jullie er zelf iets van?
Totaal niet. Een paar weken voor de uitslag belden ze onze ouders – onze ouders ja, want wij zaten gewoon op school. Dat we door waren naar de laatste ronde en mogelijk geselecteerd zouden worden voor Eurovisie. Bizar. Ze hadden aangekondigd dat we op een bepaalde ochtend gebeld zouden worden voor de uitslag. We zouden met de hele band afspreken om samen het telefoontje af te wachten. Maar ze belden al veel vroeger, ik lag nog in bed. Ik dacht nog: nee, ik wil dat we sámen zijn! Maar ja, ik kon ook niet níet opnemen. Dus toen hoorde ik het: jullie gaan naar het Songfestival. We hebben elkaar alsnog zo snel mogelijk opgezocht. We keken elkaar aan: wat gebeurt hier? We dachten dat ze een grap maakten. Dat hele circus, met juryleden en alles, een selectie van tientallen artiesten en liedjes, en dan worden wíj uitgekozen!
Een van jullie was zelfs nog te jong om überhaupt mee te mogen doen.
Ja, dat was Christian, onze bassist. Die was pas zestien, dus volgens de Eurovisie-reglementen mocht hij niet op het podium staan, en hij kon ook niet mee naar Helsinki. Dat was heel zuur. Maar tot die tijd hebben we wel alles met z’n vieren gedaan, gewoon zoals Anonymous hoorde te zijn: bij de promotie-uitingen in Andorra en Spanje (verder kwamen we niet door het kleine budget van de omroep), bij het opnemen in de studio, de videoclip, overal waren we verder gelukkig compleet. Tot we naar het Songfestival zelf vertrokken dus.
Jullie lied was a-typisch voor Eurovisie, maar ook a-typisch voor Andorra: een punkrockband van tieners met een half Catalaans- en half Engelstalig lied. Op jullie na heeft Andorra verder altijd vrouwelijke solo-artiesten gestuurd, en tot aan jullie lied was er door geen enkele Andorrese artiest ook maar een woord Engels gezongen. Wat was de impact daarvan?
Die was gigantisch. Niet te overzien. Onze optredens tot dan toe werden vooral bezocht door jongeren. Die fanbase hadden we dus al. Maar toen we naar Eurovisie gingen kwam heel Andorra daar nog eens bij. Dat we half in het Engels zouden zingen voelde heel logisch. Natuurlijk, Catalaans is onze nationale taal en de regel was nou eenmaal dat dat de belangrijkste taal van ons lied moest zijn. Maar wij waren meer internationaal georiënteerd, al onze idolen waren Amerikaanse punkrockbands. Niemand in Andorra had moeite met dat Engels, we kregen juist veel support voor dat plan. Het was een manier om Andorra meer met de rest van de wereld te verbinden. Iedereen stond erachter, onze boodschap werd verspreid, er ontstond een enorm community gevoel. Wat ook wel keerzijde had trouwens.
Wat was die keerzijde?
Andorra is zo klein, iedereen kent elkaar, dus ik kon geen seconde over straat lopen zonder dat er naar me werd gewezen, dat mensen foto’s van me maakten, dat soort dingen. Heel cool als je met de hele band over straat loopt, maar niet als je in je eentje bent. Als je me vraagt of ik terug wil naar die tijd, en ik denk aan die momenten, dan zeg ik: nee, dankjewel.
Is dat nu nog steeds zo?
Godzijdank niet meer. Dat hield een jaar of drie, vier aan, maar toen schoor ik mijn haar een keer af, en toen herkende niemand me meer, zelfs mijn ouders niet. Soms spreekt iemand op straat me nog wel aan. ‘Hé, ik herken jou… ben jij niet een Olympische skiër?’ Ja hoor, natuurlijk, een skiër in Andorra. Als ik het dan uitleg, weten ze het opeens weer. Maar gelukkig kan ik hier dus gewoon weer over straat.
Die Eurovisieweek, en die drie minuten op het podium… hoe kijk je daar op terug?
Ik zou nu niet op dezelfde manier op het festival kunnen staan als toen. Nu ben ik dankbaar, maar toen was ik eigenlijk alleen maar extatisch. Ik was achttien, en als je die leeftijd hebt, is je karakter nog helemaal niet gevormd. Je bent grillig. En om dan zoiets als Eurovisie mee te maken… Op dat moment had ik helemaal niet door hoe heftig dat was, op dat moment dacht ik vooral: yes, ik heb bereikt wat ik wilde, ik wilde in stadions spelen, zoals blink-182 en Sum 41, en het is gelukt! Nu is dat extatische weg, maar weet ik wel dat het een ervaring is die je altijd met je mee blijft dragen.
Als ik naar jullie optreden kijk, zie ik geen artiesten die strak staan van de spanning. Ik zie vooral jongens die lol hebben.
You nailed it! Je verwoordt precies hoe het was. Een groep beste vrienden op een podium, we rockten Europa, wat een grap en wat een geweldig moment! We hadden gewoon gigantisch veel lol.
Maar jullie lied had ook een maatschappelijke boodschap, en niet een heel vrolijke: we verwaarlozen de planeet, en we kunnen niet ontkennen dat dit desastreus gaat aflopen – tenzij we nú iets veranderen. Is die boodschap overgekomen, denk je?
Ik hoop het. Die boodschap was ook echt gemeend. Niet voor niets schreeuwde ik na afloop ook niet ‘Thank you Europe’ of zo, maar: ‘We kunnen de wereld nog altijd redden!’ Ik hoop maar dat iemand van die honderden miljoenen kijkers dat heeft gehoord. Het is mooi om te zien dat dit nu zo’n breed gedragen thema is, met Gretha Thunberg die er wereldberoemd mee is, en al die jonge mensen die dat nu dragen. Zelf ben ik nu oud. (lacht) Nou ja, ouder.
2007 had mogelijk de zwaarste halve finale ooit: het was de laatste keer dat er maar één halve finale was, slechts tien van de achtentwintig landen mochten door, het was moeilijk om op te vallen tijdens die eindeloos lange avond. Toch eindigden jullie twaalfde en was je bijna door naar de finale. De beste prestatie van Andorra ooit. Zie je dat zelf ook zo?
Zeker, maar het blijft toch ook jammer. We waren er zo dichtbij! Mensen van de regie dat jaar zeiden ook tegen ons: je had nog een jaartje moeten overslaan, volgend jaar gaan we met twee halve finales werken. Dan waren jullie door, zonder twijfel. Tsja…
Jullie waren ontzettend populair in en om Andorra rond de tijd van het Songfestival. Toch is Anonymous vrij snel daarna opgeheven. Hoe kwam dat?
Na Eurovisie kwam er een enorme rompslomp aan dingen die je in stand moet houden als band: PR-werk, contracten, toekomstplannen, en vooral: onderhandelingen over al die zaken. Ik merkte dat ik voortdurend die kar moest trekken, en dat ik steeds meer weerstand voelde. Dus heb ik op een gegeven moment de jongens bij elkaar geroepen en gezegd: ik denk dat we allemaal hetzelfde belangrijk vinden aan Anonymous, en dat is onze vriendschap. Laten we die behouden, en de rest in ieder geval op stand by zetten. Nu heb ik mijn eigen studiootje, ik maak mijn eigen muziek, deel het met de wereld op de manier die ik prettig vind, en ik hoef met niemand meer rekening te houden. Nu heb ik vrijheid, en die zocht ik.
Kun je meer vertellen over die vrijheid?
We studeerden op dat moment alle vier in Barcelona, ik was mijn muzikale horizon aan het verbreden, speelde in nieuwe bands en projecten. Zo gaat dat ook: je groeit op en je leert. Eerst is het alleen maar punkrock, maar dan ga je eens beter luisteren naar klassiek, naar jazz, en denk je: hé, daar zitten ook goede dingen bij! Zo ging het ook met elektronische muziek. Die pakte me echt in die jaren in Barcelona. Uiteindelijk eindigde ik in de VS met een master Muziekproductie. Daar ontdekte ik hoe het is om muzikaal zelfstandig te zijn, niet afhankelijk van anderen voor het maken van nummers. Als je zelf opneemt en produceert, kun je heel precies werken aan het creëren van een goede sound. Door de software tegenwoordig is het ook goed in je eentje te doen, en het mixen van stijlen en invloeden is eenvoudiger dan ooit. Die invloeden, daar gaat het om. Als jonge artiest wil je precies zijn zoals je idool, zoals een ander dus. Maar er komt een moment waarop je niet meer een ander wil zijn, maar jezelf. En die ‘zelf’ zocht en vond ik: dat was Nick Gain.
Hoe kwam je op het idee voor je eerste EP, Born in the 80’s?
Ik ben bijna net zo oud als jij, wij zijn de cool guys from the eighties (lacht). Dat merk je aan van alles, en daarover wilde ik een EP maken. Ik wilde proberen woorden en muziek te geven aan die identiteit. Ik voel bijvoorbeeld niet de behoefte om net zoveel op social media te zitten als anderen om me heen. Daar schreef ik een nummer over: I don’t want to spend my 20’s on a screen. En het nummer Lost generation is een boodschap die voor veel mensen van mijn leeftijd hier in Andorra en Spanje geldt: we hebben allemaal gestudeerd, we hebben bachelors en masters, vaak in andere landen behaald, maar dan kom je terug en dan is er nergens werk te vinden. Ik ben uiteindelijk goed terechtgekomen, maar dat geldt lang niet voor iedereen van mijn leeftijd. Over dat soort dingen wilde ik schrijven. Born in the 80’s is eigenlijk een beetje maatschappijkritiek met een cool randje.
Is de punkrock helemaal uit je leven verdwenen?
Zeker niet, daar zal ik altijd schatplichtig aan zijn, vooral de Californische punkrock van begin deze eeuw. Maar als ik muziek schrijf, probeer ik mijn gevoel te uiten, en op dit moment kan ik dat gevoel het beste kwijt in het elektronische geluid. Maar de gitaarmuziek is nooit helemaal weg. Sterker nog, Gallego, de drummer van Anonymous, zat een tijd in Australië maar is nu weer hier in Andorra. Ik denk dat we wel gaan kijken of we weer eens samen iets kunnen maken. Hij is juist vooral bezig gebleven met punkrock, dus nu is het moment waarop we die stijlen samen kunnen brengen.
Wat is, terugkijkend, het belangrijkste dat je aan jullie deelname aan Eurovisie hebt overgehouden?
Het Songfestival heeft me vriendschappen voor het leven gegeven. Het heeft me ook wijsheid gegeven, en ervaring. Ik snap nu beter hoe de muziekindustrie werkt. Hoe de wereld werkt, eigenlijk. Dus ja, je zou kunnen zeggen dat Eurovisie mij een beter mens heeft gemaakt. (lacht) Zou ik er dan nu weer aan meedoen? Ik weet het niet. Het was juist goed dat het mij toen gebeurde en niet nu. Toen was ik in staat om er gewoon totaal onvoorbereid in te duiken. Nu zou ik me veel te veel zorgen maken.
Kijk je nog steeds?
Natuurlijk! En dan zie ik dat het nog veel groter is geworden dan toen wij er waren. Dat is mooi. Eurovisie is niet meer alleen van Europa, het is van de hele wereld. Het zorgt voor verbinding tussen mensen, en volgens mij is dat in deze tijden heel belangrijk; want hoe meer je met elkaar verbonden raakt, hoe meer je ziet hoeveel je op elkaar lijkt.
Maar Andorra doet niet meer mee. Twee jaar na jullie deelname stopte de omroep ermee. Vind je dat jammer?
Uiteindelijk komt toch alles neer op geld, en ik snap ook dat het niet goedkoop is om mee te doen. Zeker voor zo’n klein landje als Andorra. De omroep is volledig in staatshanden, en de overheid stelde andere prioriteiten dan Eurovisie. Sport is daar een voorbeeld van, belangrijke toernooien en competities kwamen deze kant op, bijvoorbeeld de Tour de France. Natuurlijk zou het mooi zijn als we terug zouden keren op Eurovisie, en dat zal ook wel weer gebeuren. Kwestie van tijd.