Jarenlang was Spanje een van de zwakke Eurovisiebroeders. Het land werd eenentwintigste (2015), tweeëntwintigste (2016), zesentwintigste (2017), drieëntwintigste (2018), tweeëntwintigste (2019) en vierentwintigste (2021).
Maar toen zwiepten de Spanjaarden de zweep erover, organiseerden een voorronde met veel grote namen en werden in 2022 met Chanel en haar commerciële Slo-Mo scherp derde.
En dus kwam er dit jaar eenzelfde grootse voorronde, met eenzelfde commercieel…
nee, wácht!
Dit jaar kozen de Spanjaarden met Eaea van Blanca Paoloma (33) voor een lied dat teruggaat naar de eerlijkste Spaanse volksmuziek. En dat is dus niet erg commercieel.
Of toch?

Niet huilen (1)
Toen zangeres Remedios Amaya – op blote voeten – op het Songfestival van 1983 voor Spanje ¿Quién maneja mi barca? zong, maakten Eurovisiekijkers voor het eerst kennis met flamenco.
Flamenco – de uit het zuiden van Spanje afkomstige muzieksoort: gitaar, strak ritme, het versieren van de noten met de stem, klappen, kloppen, met de vingers knippen. En uitroepen! En emotie!
Het Eurovisiepubliek was er niet klaar voor. Remedios kreeg nul punten en de Spaanse commentator zei tegen de kijkers: ‘Mensen, ik vraag u niet te huilen.’

Tijd voor
In 1990 zond Spanje een song die flamenco-pop was: Bandido door Azúcar Moreno – en kwam op plek vijf. In 1996 was er een liedje in een stijl die nuevo-flamenco wordt genoemd, ¡Ay, Qué Deseo! (Antonio Carbonell). Het werd twintigste van de drieëntwintig.
Daarna: nooit meer flamenco. En zeker niet de échte, kale vorm ervan. Maar nu sturen de Spanjaarden Blanca Paloma.

De volledige waarheid
In die sterke voorronde van vorig jaar deed ze ook al mee – toen zong ze Secreto de agua (‘Watergeheim’ – zie kader). Ze werd er vijfde mee.
Ook in dat lied hoorden we flamenco-invloeden, maar veel minder puur dan in haar Eaea van dit jaar. Bovendien zegt Blanca: ‘Het liedje van vorig jaar was gebaséérd op echt gebeurtenissen, met dus een beetje waarheid. Dit jaar horen jullie de volledige waarheid van Blanca Paloma – mijn wortels.’

Carmen
Wat is die volledige waarheid dan? Deze – tijdens Eaea (‘Hé ja, hé ja’) staan er eigenlijk twéé Paloma’s op het podium: kleindochter en grootmoeder. Niet letterlijk, maar in gedachten, want abuela Carmen, aan wie het lied opgedragen is, en die ook op het artwork staat, is volgens Blanca ‘de matriarch, de ziel van elk feest, de vrouw die ik altijd bij me draag.’

Alle nachten behalve één
In de tekst spreekt oma tot haar kleinkind. ‘Kom, mijn kindje, dat mijn boezem maar jouw schuilplaats mag zijn.’
En: ‘Laten ze me, wanneer ik sterf, begraven in de maan. En dan hoop ik alle nachten over jou te waken – alle nachten, behalve één.’
Behalve één? Waarom zou oma haar kleinkind één nacht in de steek laten? Blanca lichtte het toe in een interview: ‘Als ze je in de maan begraven, betekent dat dat je net als de maan groeit en weer afneemt en dat er dus ook af en toe een maansverduistering is.’

Kom op!
Oma Carmen is zelf ook te horen tijdens het lied. Na tweeënhalve minuut roept ze dwars tussen de refreinen van haar kleindochter: ‘Kom op, Blanca Paloma!’ En voor wie denkt: dat is vreemd, een oma roept haar kleinkind toch niet aan met voor- en achternaam? Klopt. Het zijn dus ook voornamen – voluit heet de zangeres Blanca Paloma Ramos Baeza.

Gedeeltes van de ziel
De traditionele flamenco-zinnen uit Eaea worden muzikaal begeleid door ongeveer het tegenovergestelde: door verveemdende computerbeats, die als luchtbelletjes onder de song heen en weer prikkelen. Blanca zegt: ‘Met mijn muziek ben ik op zoek naar de gedeeltes van onze ziel die geen woorden nodig hebben. En dat doe ik met experimenten en met dat wat we beleven in plaats van begrijpen.’

Niet huilen (2)
De ziel, de beleving, het experiment, traditionele klanken – het zijn allemaal begrippen die een crash als in 1983, de nul punten van Remedios, lijken in te luiden. Maar Eurovisie is veranderd. Eurovisie is tegenwoordig op zoek naar artiesten die stevig overtuigen, die niet maar één liedje brengen, maar die de drie minuten op het festival gebruiken om de kijkers een luik te bieden naar een breder kunstenaarschap (zie het succes van Måneskin, Duncan Laurence, Mahmood, Go_A en anderen). En wie de live-optredens van Blanca Paloma ziet, raakt gehypnotiseerd door haar stem en haar bewegingen en wil dat ze na haar drie minuten door blijft zingen.
En daarom staat Eaea al een tijdje in de Eurovisievoorspellingen in de top vijf – ondanks de Spaanse flamenco-fail-ervaringen tot nu toe. En daarom doen wij er nog een voorspelling bij:
dat wordt niet huilen.

 



Foto: Valero Rioja/RTVE