[update] Laat op vrijdagmiddag besloot de European Broadcast Union Rusland niet toe te laten voor het Eurovisie Songfestival 2022 – waarmee de strekking van onderstaande column gelukkig achterhaald is.

Gisteren, op de dag van de Russische invasie, was het – op tachtig dagen na – zes jaar geleden dat  Jamala op het Eurovisie Songfestival van 2016 deze beginzinnen zong: ‘When strangers are coming, they come to your house…’

Krijg de klere
Ze won destijds, voor Oekraïne, met een lied dat beschreef hoe de Russen in 1944 de Krim-Tataren deporteerden. Vannacht werden dertien grenswachten op Slangeneiland gedwongen zich over te geven aan de Russen, waarna ze ‘Krijg de klere’ zeiden en alle dertien vermoord werden. Een dappere Oekraïense vrouw liep midden op straat naar Russische soldaten toe om te zeggen dat ze zaden in hun zakken moesten stoppen – dan zouden er zonnebloemen uit hun lijken groeien, ‘in dit land dat van ons is.’ Er waren explosies, cyberaanvallen, bombardementen. Burgers sliepen in de metrogangen. Mensen vluchtten met hun kat tegen hun borst gedrukt en een jongetje speelde piano in een hotellobby, in afwachting van de tanks.

Europa
Het Eurovisie Songfestival is in 1956 ontstaan vanuit een wens om de vrede in Europa te bestendigen door middel van muziek. We waren gisteren tachtig dagen van de zesenzestigste editie. In al die jaren zijn er oorlogen en conflicten geweest, de strijd om Nagorno-Karabach tussen Armenië en Azerbeidzjan heeft het festival beïnvloed, de geschillen tussen Turkije en Griekenland om Cyprus, en toen in 1993 de stad Sarajevo belegerd was door de Serviërs moesten de Bosnische artiesten in de nacht illegaal door de bergen zien te ontsnappen om mee te kunnen doen. Al die jaren hield de European Broadcasting Union vol: ‘Wij zijn een niet-politieke organisatie, alle landen mogen meedoen, zolang de inhoud van hun bijdrage niet-politiek blijft.’

Niet-politiek
Toen vorig jaar Belarus tot twee keer toe een song probeerde te sturen die het bewind van hun dictator (versluierd) verheerlijkte, werd het land dan ook voorlopig geschorst. Ook Georgië moest ooit een anti-Poetin-liedje terugtrekken. De E.B.U. herhaalt het keer op keer: ‘Het Eurovisie Songfestival is niet-politiek.’

Verzoek Oekraïne
Precies diezelfde reactie kwam er gisteren, toen de Oekraïense omroep de E.B.U. verzocht Rusland uit te sluiten van deelname. In antwoord op vragen van een Zweedse krant zei de songfestivalorganisatie: ‘Rusland blijft welkom in Turijn.’ Reden, dus: ‘Het Eurovisie Songfestival is een non-political event.’

Reactie
Er kwam reactie. De Zweedse omroep gaf aan dat de E.B.U. zijn standpunt moet heroverwegen, de Denen en de Noren steunden deze mening, en de Letse deelnemers van dit jaar, de band Citi Zēni, tweetten dat ’the sound of beauty’ (thema van dit jaar) niet ’the sound of war’ moest worden en schreven óók een officieel verzoek tot verbanning van Rusland. Zangeres Monika Liu uit Litouwen schaarde zich achter de oproep. 

Iets doen
In 1993, na het uiteenvallen van het voormalige Joegoslavië, werden de deelstaten Servië en Montenegro van deelname aan het Eurovisie Songfestival uitgesloten, na sancties van de Verenigde Naties. Officieel zijn die ten opzichte van Rusland nu nog niet opgelegd, dus formeel heeft de European Broadcasting Union wellicht het recht om haar jarenlange ‘wij zijn niet-politiek’-standpunt vast te houden. Maar is het menselijk houdbaar? En vooral: wanneer wordt niets doen iets doen?

Niet veroorloven
Na een zo duidelijk eenzijdige daad van agressie wordt de wereld genoopt tot het innemen van een standpunt. En daarmee is bewust wegkijken van de werkelijkheid dan niet meer ‘niet-politiek’, het wórdt politiek. Oftewel: door star het oude standpunt te herhalen beweegt de E.B.U. eigenlijk tégen de wereld in, en permiteert zich toch een mening: die waarbij een Russische inzending ontvangen bijna de Russische inval goedkeuren wordt. Niet als intentie, maar wel in hoe het uitwerkt: de Russen zelf én vele andere landen zullen het zo zien. En dat kan een organisatie die zich met een vreedzaam festival zegt bezig te houden niet veroorloven.

Waarde
Een vriendelijk festival als Eurovisie staat vaak ver van de harde dagelijkse werkelijkheid. En het voelt onbelangrijk om als Eurostory opeens iets over deze oorlog te zeggen. Maar de gruwel van deze week overschrijft het lichte leven, en het Eurovisie Songfestival zou volgens ons niets waard zijn als het niet werkelijk laat zien dat het vrede verkiest boven terreur – en dus Rusland dit jaar uitsluit van deelname. De European Broadcasting Union heeft nog tachtig dagen.

P.S.: De U.E.F.A. heeft al wél besloten de Champions League finale, die twee weken na Eurovisie gepland stond, weg te halen uit Rusland.

P.S. 2: We kunnen ons niet voorstellen dat er een Russische artiest zal zijn die voor haar, hun of zijn land naar Turijn wil reizen.

P.S. 3: Russische artiesten als Manizha (deelneemster 2021) en Sergey Lazarev (deelnemer 2016 en 2019) hebben de oorlog al veroordeeld.

P.S. 4: Ook AVROTROS bepleitte vandaag het uitsluiten van Rusland, het land zelfs te schorsen, in heel heldere woorden en riep andere landen op om zich aan te sluiten bij het pleidooi.

P.S. 5: De Finse omroep laat weten dat hun kandidaat niet aan zal treden als Rusland ook meedoet.

P.S. 6: Onze verwachting is dat de European Broadcasting Union snel van standpunt zal veranderen.