Politiek en Eurovisie hebben niks met elkaar te maken, zeggen songfestivalorganisatoren vaak. Maar dit jaar kunnen ze dat onmogelijk volhouden. Sinds half maart de Russische inzending bekend werd sloeg er een echoënde golf van het real life-conflict tussen Rusland en Oekraïne over het festival heen.
Wat is er gebeurd?
Rusland koos de zevenentwintigjarige zangeres Julia Samoilova. Haar liedje heet Flame is burning.
Al na een paar dagen bleek dat zij op de zwarte lijst van Russische artiesten stond, die niet in Oekraïne toegelaten worden, omdat ze na de internationaal niet-erkende (op Wit-Rusland na), dus wederrechtelijke annexatie door Rusland, op de Krim hebben opgetreden. Russische artiesten zijn, vanwege het grote aantal Russischsprekenden, over het algemeen even bekend in Oekraïne als in hun eigen land. Maar nu er al een aantal jaren een grens- slash burgeroorlog in het oostelijk deel van Oekraïne woedt, tussen het Oekraïnse regeringsleger en de door Rusland gesteunde rebellen, worden die artiesten als niet-welkom beschouwd. Dat wil zeggen: als zij de politieke keuze hebben gemaakt om in Krimsteden op te treden. Dat deed Samoilova wel, in 2015, een jaar na de annexatie.
De Oekraïense inlichtendienst kwam dus met een officieel statement: de ban voor artiesten op de zwarte lijst beslaat drie jaar, en dus zal Samoilova niet toegelaten worden op Oekraïens grondgebied.
De Oekraïense Eurovisieorganisatoren namen – uiteraard – deze maatregel over: Samoilova zou dus niet live op het festival kunnen zingen.
De European Broadcasting Union, de uitéíndelijke organisator, reageerde bij monde van Jon Ola Sand, de executive producer, zo: ‘We fully understand and respect the laws of Ukraine, but the European broadcasting Union (EBU) has no objections to the Russian delegation and not see any violations on their part. We want all countries to participate, but the decision is of the Ukrainian government, and we will respect it.’
In een officieel statement werd gezegd: ‘We have to respect the local laws of the host country, however we are deeply disappointed in this decision as we feel it goes against both the spirit of the Contest, and the notion of inclusivity that lies at the heart of its values. We will continue a dialogue with the Ukrainian authorities with the aim of ensuring that all artists can perform at the 62nd Eurovision Song Contest in Kyiv in May.’
Van Russische zijde werd aangegeven (op donderdag 23 maart, door de woordvoerder van Putin) dat de beslissing ‘unfair’ was: ‘We consider this decision to be very wrong and […] we expect that this decision will be reviewed and that the Russian participant will be able to take part in this contest.’
Later die dag kwam er een ontwikkeling bij: de EBU gaf aan dat de Russische zangeres bij hoge uitzondering vanaf ‘een andere locatie dan in Oekraïne’ zou mogen deelnemen. Haar optreden zou dan via een straalverbinding uitgezonden worden.
Daarna reageerde de vice-premier van Oekraïne, Vyacheslav Kirilenko, op Twitter: ‘Having Julia performing from a distance is equally illegal as to have her entering the Ukrainian territory.’
En ook de Russen – om precies te zijn: Channel One, dat de songfestivaldeelneme organiseert, verwierpen donderdagmiddag 23 maart de ‘oplossing’ van de EBU: ‘We believe that the European Broadcasting Union shouldn’t invent new rules for the Russian entrant in 2017 and is capable to hold the contest in accordance with its own order.’
[update 4 april]
De European Broadcasting Union is nog steeds niet blij – op z’n zachtst gezegd – met de ban op het optreden van Samoilova. De algemeen directeur van de EBU zocht (al enige tijd geleden) hulp bij de premier van Oekraïne, Volodomyr Groysman. Ze schreef een stevige brief (dd 23 maart) waarin wordt gedreigd met sancties voor Oekraïne in de toekomst én met het terugtrekken van diverse andere landen, dit jaar. Verder wordt de ban ‘unacceptable’ genoemd.
De Oekraïense omroep reageerde door te zeggen dat de algemeen directeur van de EBU ‘should refrain from interfering in Kyiv’s interior affairs and respect Ukraine’s sovereignty.’
Er is dus (nog) geen oplossing.
[update 13 april]
Het conflict kwam tot een ‘oplossing’ toen televisiezender Channel One uit Rusland aangaf niet meer mee te doen. Dat kon ook niet meer, want aan de European Broadcasting Union werd aangegeven dat het festival niet zou worden uitgezonden, op geen enkele Russische zender. Uitzenden is een voorwaarde voor deelname. Daarnaast werden de twee door de EBU aangeboden opties (via een straalverbinding deelnemen of een andere artiest sturen) afgewezen. Wat de terugtrekking van Rusland voor consequenties heeft voor de deelname van Rusland in 2018, voor de zangeres in kwestie, of voor andere eventueel solidaire landen is nog niet bekend. Wel heeft de EBU aangegeven dat ze de handelswijze van de Oekraïense autoriteiten en de Oekraïense omroep streng veroordeelt.
Hiermee telt het festival dus 42 in plaats van 43 deelnemers, en de tweede halve finale (waarin ook Nederland aantreedt) 18 in plaats van 19.