Hoe schrijf je een stuk over Israël in het licht van wat daar nu gaande is? Tussen Israël en Hamas woedt nu het bloedigste conflict sinds 2014. Raketten vliegen over en weer door het luchtruim, gebouwen storten in, het dodental loopt op. Ondertussen is Eden Alene (21) zich in Rotterdam aan het voorbereiden op haar deelname namens Israël tijdens de eerste halve finale van het Songfestival. Hoe verhoudt zij zich tot de oorlog die nu heerst?

Simpel
Laten we beginnen met het simpele antwoord op deze vraag: in de juryshow van de halve finale, die gisteren (17 mei 2021) plaatsvond, bedankte ze het publiek in twee talen: in het Hebreeuws (‘Toda raba’) en in het Arabisch (‘Shukran’). Ze neemt een neutrale positie in. Of ze roept op tot verbinding.

Ingewikkeld
Als we een iets ingewikkelder antwoord willen geven, dan moeten we kijken naar de diepere laag. Naar haar etniciteit. Naar haar herkomst. Eden is namelijk in 2000 geboren als dochter van twee Ethiopische ouders die migreerden naar Israël. En hieruit volgt dat Eden Alene, of eigenlijk haar ouders en voorouders, al decennialang een heel andere strijd hebben gevoerd met Israël, een andere dan wij nu te zien krijgen in het nieuws: de strijd tegen uitsluiting en discriminatie, de strijd vóór acceptatie.

Heimwee naar Zion
Al eeuwenlang leven Joden op verschillende plekken in de wereld. Sommige Joden streven het zogenoemde ‘zionisme’ na. Dat is het verlangen naar een onafhankelijke Joodse staat. Een deel van de Joodse gemeenschap herkent zich in het zionisme, maar het is goed om te beseffen dat er allerlei verschillende meningen en opvattingen over bestaan. Een deel keert het liefst terug naar het land Israël – een verlangen dat al meer dan tweeduizend jaar oud is. Maar er is bijvoorbeeld ook een groep, zowel binnen als buiten Israël, die pleit voor een Palestijnse staat naast een Israëlische. Een streven dat, gezien de vele beschietingen en bombardementen van de afgelopen tijd, ver weg lijkt.

Beta Israël
Joden wonen dus verspreid over de hele wereld, met het geloof als voornaamste bindende factor. Eén van de gebieden waar veel Joden woonden lag (en ligt) in Ethiopië. Maar of deze Joden écht tot de diaspora behoorden, was lange tijd omstreden. Omdat zij duizenden jaren afgesneden waren van Israël, beleden zij namelijk een ‘vervormd’ Jodendom, een religie die anders was dan het Israëlische Jodendom.
Beta Israël werd het gebied genoemd, en het was geconcentreerd in zo’n vijfhonderd kleine dorpjes en stadjes. Deze kleine gemeenschapjes lagen als eilandjes in een zee van andere religies, en dan met name het christendom. De Joden werden al eeuwen vervolgd of gedwongen bekeerd. In 1973 kreeg Beta Israël, waarschijnlijk mede dankzij technische ontwikkelingen, steeds meer contact met Israël. Daarmee kwam de Israëlische regering voor een dilemma te staan: moeten we deze mensen helpen, of niet? In 1977 werd er een besluit genomen: een deel van de Ethiopische Joden krijgt toegang tot Israël.

Eden
Er kwam een grote migratiegolf op gang, en er gingen ook een man en een vrouw mee, die elkaar nog niet kenden, maar elkaar ergens onderweg ontmoetten, of ergens in Israël. Ze trouwden. Uit hun huwelijk kwam één kind: Eden. En ze scheidden twee jaar later.

Discriminatie
Eden groeide alleen met haar moeder op in Jeruzalem. Deze tijd moet niet makkelijk geweest zijn, want de problemen waren nog niet voorbij voor Ethiopische Joden. In Israël kregen ze te maken met discriminatie.

Sprongen
Maar Edens moeder zette door. Ze ging werken als huishoudster en het geld dat ze daarmee verdiende pompte ze in de dromen van Eden. De eerste stappen waren: balletschool… zangschool… koor… ‘Ze heeft niet alleen de stem maar ze werkt ook heel hard. Het is fantastisch om onderdeel te zijn van haar persoonlijke en muzikale groei’, zei de dirigent van het koor. En die eerste stappen werden reuzesprongen, totdat ze terechtkwam bij The X Factor Israël. Er klonk ongeloof toen Eden vertelde dat ze van Ethiopische afkomst was… maar ook gejuich. En om haar glasheldere stem kon niemand heen: ze won het programma. En het jaar daarop won ze ook de Israëlische voorronde voor het Songfestival.

Grote eer
Haar reactie op haar winst: ‘Het is een grote eer voor mij. Dit is mijn land en het is geweldig dat een Ethiopiër voor de eerste keer als solo-artiest het land vertegenwoordigt.’ En over haar moeder zegt ze: ‘Ze had moeite om het te beseffen. Ze stortte ineen in mijn armen.’

Set me free
Set me free zingt ze vanavond op het grootste podium van Europa. En het zich bevrijden is wat ze Europa – en vooral haar thuisland Israël – toewenst. ‘Ik wens dat zodra het publiek het liedje hoort, ze voor drie minuten vrij kunnen zijn van al hun problemen, slechte gedachten en slechte gevoelens.’
En het is te hopen dat ze daarbij écht denkt aan zowel de Joodse als de Arabische inwoners, dat zij écht de verbinder wil zijn. Want zij weet hoe moeilijk het is om te moeten vechten voor acceptatie.