‘Het leek ons een goed idee dit te doen voor we dood waren.’ Zo simpel zei zeventiger Benny Andersson het, en Björn Ulvæus, mede-zeventiger, grijnsde. Samen kondigden ze op donderdag 2 september aan dat Abba, de legendarische Zweedse band die ze vormden met Agnetha Fältskog en Anni-Frid Lyngstad, en die met Waterloo niet alleen het Eurovisie Songfestival, maar ook de popgeschiedenis veranderde, na negenendertig jaar weer bij elkaar is.

Voyage
Het leidde in de hele wereld tot voorpaginanieuws. Het was al een tijdje bekend dat er een futuristisch concert in de maak was (komt er dus ook, in het late voorjaar van 2022, in Londen, met tienkoppige live band, terwijl de Abbaleden verschijnen als avatars die via motion capture technology de bewegingen van de zeventigers op een behoorlijk mindblowing manier ombuigen naar hun 1979-verschijningsvorm) – maar nieuwe songs? En dan meteen een heel album, dat onder de titel Voyage op 5 november verschijnt? Dat is een wereldgebeurtenis die de heren goedgehumeurd toelichtten – waarbij Björn zijn enthousiasme nauwelijks kon bedwingen en Benny vooral grappen maakte:
Björn: ‘We’ve been longing for this for such a long time.’
Benny: ‘Oh well, I don’t know.’

Tracks
Het album zal tien songs bevatten, met titels die uiteenlopen van Keep an eye on Dan tot Ode to freedom. Opvallend zijn Just a notion, waarvan na Abba’s breakup in de vroege jaren tachtig al een flard circuleerde, en Little things, dat volgens Benny een kerstliedje is.
Eenvijfde deel van het album kennen we trouwens al, omdat tijdens de aankondiging de eerste twee nummers vrijgegeven zijn – maar wacht, voor we die twee tracks hier bespreken moet eerst nog opnieuw gezegd worden hoe onbevattelijk het is dat we dat sowieso kunnen doen.
Of, in de woorden van Björn: ‘To have a new album after fourty years, and still be the best of friends? No imagination could dream that up.’

I still have faith in you
Precies dat verbijsterende feit beschrijft de eerste song, I still have faith in you. Het schrijven van dit lied begon met een door Benny gecomponeerde pianomelodie. Björn vertelde dat hij, zodra hij die hoorde, wist dat de tekst over henzelf moest gaan. Over het ongelooflijke feit dat de twee B’s en de twee A’s elkaar na al die belevenissen nog steeds vertrouwen. Frida, met een door de jaren nauwelijks aangetaste stem, zingt het daarom al meteen in de eerste zin: ‘I still have faith in you, I see it now.’
Dat ‘now’ duidt er trouwens op dat de groepsleden dat eerder misschien niet altijd zo zagen, en dat blijkt ook even verderop in de tekst: ‘I will say I never really thought I’d feel this way.’
Maar: ‘I remind myself of who we are, how unconceivable it is to reach this far.’
En: ‘There was a union of heart and mind.’

Bitterzoet
Dat kan allemaal zo zijn, maar dat het verleden gas geeft betekent niet dat je er in de toekomst op kunt voortbewegen. En dus moet de twijfel de Zweedse zeventigers meer dan eens in het hoofd gesprongen zijn. Dat wordt verwoord in een simpele vraag, die we horen in het ontroerendste deel van de song: ‘Do I have it in me?’
Kan ik dit nog wel? Natúúrlijk hebben Frida en Agnetha zich dat afgevraagd. Kunnen we nog zingen zoals vroeger? En willen we het nog wel? Maar het antwoord is er meteen: ‘I think it is in there.’ Waarom? Omdat er een ‘bittersweet song’ te horen is in alle ‘memories we share.’ Hier draait de tekst zich mooi binnenstebuiten, want die ‘bittersweet song’, dat is I still have faith in you natuurlijk zelf.

Triomf
Overigens werpt dit nummer zowel qua tekst als melodie haakjes uit naar The way old friends do, de live-track waarmee het album Super trouper (1980) afsloot, ook al was dat nummer meer zoet dan bitterzoet. Maar het gedragen gedeelte in dat oude nummer (‘Times of joy and times of sorrow – we will always see it through’) wordt hier weerspiegeld in het plechtige antwoord op die eerder gestelde vraag: ‘Do I have it in me?’, namelijk: ‘We do have it in us!’ De Abba-leden-op-leeftijd zingen het bijna triomfantelijk. Het past bij de conclusie die Björn bij de launch trok, namelijk: ‘Als we dachten dat het niet goed was, zouden we het niet uitgebracht hebben.’ Benny relativeerde het nog een beetje: ‘We’ve done it as good as we could. At our age.’ Maar toch. Dit nummer toont muzikanten die simpelweg voelen dat de tijd soms nieuwe brandstof aanmaakt.

Don’t shut me down
Omdat de eerste nieuwe song helemaal over deze comeback gaat, is het verleidelijk het tweede nummer, Don’t shut me down, ook zo te interpreteren. Agnetha heeft hier de lead, en ze zingt:
‘You wonder why I’m here today’ en
‘You asked me not to leave, well, here I am again’ en
‘I’ve been reloaded’ en
‘I’m now and then combined’.
Gaat dat niet helemaal over de wonderbaarlijke heropstanding van de Stockholm Fab Four?

Houten bankje
Ja en nee.
Ja, omdat we altijd zelf mogen bedenken hoe een tekst tot ons spreekt.
En nee, omdat het toch eerder over de terugkeer naar een echte geliefde lijkt te gaan.
Voor die laatste interpretatie spreekt dat de zangeres eerst beschrijft hoe ze een tijdlang op een houten bankje in een park heeft zitten wachten, vlakbij een appartementengebouw. De zon gaat onder, het begint te regenen, en dan springen de lichten op de tweede verdieping aan: ‘Time to let him know.’
Daarna start het refrein, en daarin zien we de zinnen die ik hierboven aanhaalde terug – de zangeres smeekt dus niet ons om een nieuwe kans, maar de geliefde die ze ooit heeft verlaten.

Klassiek Abba
En toch. Misschien zijn wij toch een beetje die geliefde? Misschien hebben wij in die kamer op de tweede verdieping negenendertig jaar lang alle oude liedjes zitten draaien? Dancing queen, Thank you for the music, Mamma mia, Gimme gimme gimme?
Het kan zijn dat Benny en Björn er in de melodie en het arrangement toch stiekem op hinten. Want meer klassiek-Abba dan Don’t shut me down kan het niet worden. Het lied doet fris aan, maar tegelijkertijd is het een grijpautomaat waarmee we de ene na de andere flashback opvissen –
het begin, Agnetha die met zoveel details over het bankje in het park praat, lijkt een vervolg op The day before you came,
de structuur met een klassiek aandoende synthesizeropening die daarna losbarst in een reggae-achtig ritme kennen we van One of us,
na 38 seconden horen we de pianoriff uit Dancing queen,
op 2 minuut 10 is er een kleine quote uit If it wasn’t for the nights
en na exact drie minuten herkennen we het rijtje naar beneden aflopende akkoorden van… ja, Waterloo.
Wat kunnen die easter eggs anders zijn dan Abba’s manier van zeggen: kennen jullie ons nog?

Tijdmachine
Precies 45 jaar na het uitbrengen van het album Arrival komt er dus nu een album dat Voyage heet. Abba doet de boel andersom: eerst aankomen, dan op reis gaan. Precies die speelsheid was het, die tijdens de lancering van Björn en Benny spatte. En natuurlijk sijpelt er een bepaalde rijpheid door in de nieuwe muziek, natuurlijk was er een leven vol zoete en bittere ervaringen die diepte geven aan de songs. Natuurlijk horen we zeventigers en geen twintigers.
Maar wat we vooral horen is het vieren van dat wat blijft: vertrouwen, vriendschap en plezier. Daarmee laten ze een reis zien, die weliswaar vanuit de jaren zeventig tot ons komt, maar nog lang niet op zijn eindbestemming is. Met deze twee nieuwe liedjes bouwde Abba een ontroerende tijdmachine.