In de zomer van 2021 kondigde ABBA na negenendertig jaar een nieuw album aan: Voyage. En niet alleen dat, de Zweedse popgroep en voormalig Songfestivalwinnaar ging weer optreden! Dat wil zeggen: middels verbluffende animaties zouden de huidige Agnetha, Björn, Benny en Frida nieuw leven blazen in hun jaren zeventig-versies. Eurostory reisde af naar de ABBA Arena in Londen om dit mee te maken. Maar navertellen hoe het was, kan dat eigenlijk wel?

Festivalsfeer
Rond de ABBA Arena, aan de rand van het Olympic Park in Londen, hangt op deze broeierige zomeravond een bescheiden festivalsfeer: food trucks, barretjes, merchandise, en daartussen een heel diverse menigte verwachtingsvolle gezichten. Net als bij een Songfestival eigenlijk: er zijn dertigers en zestigers, hele gezinnen en vriendengroepen, tieners en jonge of oudere stellen. Een fan van ABBA niet is niet in een paar pennenstreken te schetsen – misschien wel net als de Zweedse popgroep zelf.

ABBA-beleving
Al een kleine twee uur voor de start van de show ben je welkom in de uit Zweeds cederhout opgetrokken arena, speciaal ontworpen en gebouwd voor Voyage. Dat past bij de gedachte waar deze ‘comeback’ mee is begonnen: niet zomaar een concert, maar een complete ABBA-beleving. Aan ieder detail is gedacht: ieder bordje in de arena heeft het ABBA-lettertype, de stem die oproept om naar de zaal te komen is niet zomaar een stem, maar die van Björn zelf. In boekjes die in de ‘foyer’ worden verkocht, vertellen betrokkenen (producenten, regisseur, lichttechnici, ABBA zelf) alles wat je wil weten over de omvang en complexiteit van het project.

Uit eigen zak
Ook dat zegt iets over de intentie van ABBA met deze hele onderneming: geen commercieel lucratief project, maar in de eerste plaats een artistiek kloppend concept. Van sponsors of andere reclame is vrijwel geen sprake; vanaf het begin (meer dan zes jaar geleden!) financierden de ABBA-leden het Voyage-project uit eigen zak, The Guardian berekende dat er meer dan 165 miljoen euro moet worden verdiend om überhaupt uit de kosten te komen. Dat neemt misschien wat wind uit de zeilen van mensen die denken dat het hen allemaal is te doen om een beter pensioen.

Digitaal / levensecht
Bij de aankondiging in 2021 stelden Björn en Benny al dat ze dit project alleen waren begonnen omdat ze ervan overtuigd waren dat het goed kon worden. Deel van die overtuiging was, zo legden ze destijds uit, dat ze vonden dat ze niet meer zelf op het podium moesten gaan staan. Dat zou de muziek geen recht doen, ze waren te oud, ze zouden het fysiek niet meer aankunnen. Tegelijkertijd wilden ze het publiek wél iets nieuws bieden. Zo ontstond de vraag: kunnen we een digitale maar ook levensechte Frida, Agnetha, Benny en Björn maken, uiterlijk in de kracht van hun artistieke kunnen in de jaren zeventig, maar dan wel gecombineerd met ‘ABBA-nu’?

ABBAtars
Het idee van de ‘ABBAtars’, zoals ze die zelf noemen, was geboren. Meer dan duizend animatoren werkten er jarenlang aan, geholpen door de modernste CGI-technieken (CGI = ‘computer-generated imagery’) van ontwerpbureau Indrustrial Lights & Magic. Dat bureau is onder meer verantwoordelijk voor animaties in de Star Wars-reeks en vele Marvel-films, maar een project van deze omvang waren zij nog niet eerder aangegaan. ‘Ze namen ons bedrijf volledig over,’ vertelt creative director Ben Morris in het Voyage-informatieboekje. ‘We hebben nota bene Batman lange tijd in de wachtkamer moeten laten zitten. Sorry Batman, eerst ABBA.’

Magicalabbaspacechurch
Een glimp van het resultaat zagen we al bij de bekendmaking in 2021, toen de ABBAtars even in beeld kwamen tijdens een van de nieuwe Voyage-songs, I still have faith in you. Dat was al van een verbluffende kwaliteit; het leek echt alsof ze daar stonden, de seventies-ABBA-leden, alsof ze nooit weg waren geweest – maar dan wel met nieuw materiaal. ‘We zaten allemaal met enorme glimlachen te kijken,’ vertellen producenten Ludvig Andersson (zoon van Benny) en Svana Gisla over het moment waarop ze voor het eerst de beelden zagen. ‘Alles kwam samen. Toen wisten we: we kijken niet naar een concert, we zijn gearriveerd in de magicalabbaspacechurch.’

ABBA is hier
Maar die verbazing van 2021, achter het scherm van je laptop of telefoon, komt niet in de buurt van het gevoel dat je bekruipt wanneer het zaallicht in de ABBA Arena dimt en, langzaam omhoogkomend vanuit de vloer, het nieuwe ABBA zichtbaar wordt. 65 miljoen pixels en een geraffineerd lichtplan zorgen ervoor dat je brein maar blijft zoeken naar de realiteit: hoezo kijk ik nog naar een scherm, er is helemaal geen scherm, ABBA is hier.

Bewegingssensoren
Die acceptatie volgt al snel, en dan ben je verkocht; dan zie je jezelf applaudisseren voor een CGI-animatie en kun je bijna niet geloven dat je de ABBA-leden niet aan zou kunnen raken als je nu het podium op klom. Wekenlang stond het ‘echte’ ABBA in de animatiestudio, gehuld in bloedhete pakken en helmen vol bewegingssensoren, gevolgd door 120 motion capture camera’s, om enerzijds die kwaliteit na te streven waar Björn en Benny naar verwezen, en anderzijds iets levensechts te maken. En dat is gelukt: wat je ziet, is geen reis terug in de tijd. Wat je ziet, is de tijd zelf die vooruit is gereisd, naar hier, naar 2022.

Opnieuw door hun handen
En niet alleen wat je ziet, ook wat je hóórt komt niet uit een tijdscapsule. De nummers van het nieuwe album Voyage zong ‘ABBA-nu’ natuurlijk sowieso voor het eerst in. Maar ook al hun grote hits van jaren geleden gingen opnieuw door hun handen, sommige arrangementen veranderden, sommige liedjes werden samengevoegd. Het resultaat is een mix (hoe precies geproduceerd blijft geheim) van een rijpere muzikale fase van hun leven en toch óók de frisheid van toen.

Live band
Is alles dan van tevoren opgenomen, en kijk je eigenlijk naar een film? Nee! Agnetha en Frida (en een beetje Björn en Benny) zongen hun partijen van tevoren in de studio in, maar die zang wordt tijdens de avond ondersteund door een overweldigende tienkoppige live band. Houd je toch moeite met het toejuichen van animatiefiguren, dan kun je je applaus met volle overtuiging richten op die band. ‘Het was zo’n plezier om de muzikanten uit te zoeken!’ vertelt Björn in het informatieboekje. ‘We wilden jonge talenten die een show kunnen dragen. En kijk ze daar nou staan! Zij zijn het muzikale hart van de avond.’

Met open mond
Hoe kun je de Voyage-ervaring nou goed overbrengen op iemand die niet in de zaal zat? Laten zien of horen kan niet; filmen en fotograferen tijdens de show is ten strengste verboden. ‘Let’s keep the magic alive,’ legt de stem van Björn daarbij uit, en dat lukt: de magie in de zaal is voelbaar, en niet in de laatste plaats omdat er geen enkel telefoonschermpje is te zien. Een mooie ervaring in een tijdperk waarin alles gedeeld en herbeleefd moet worden; in de ABBA Arena mag je gewoon een uur en drie kwartier met open mond kijken, zonder bang te zijn dat er niets van bewaard blijft – want dat laatste is juist de bedoeling.

Voyage op reis
Lukt het je niet om voor de terugkeer van ABBA naar Londen af te reizen? Dan loont het misschien om geduld te hebben. De ABBA Arena blijft niet voor altijd in Londen; het complex is zo ontworpen dat het ‘opgeklapt’ en vervoerd kan worden, om vervolgens – met een veel kleinere CO2-voetafdruk – elders weer opgebouwd te kunnen worden. Daarbij komt dat het hele project welgeteld één sponsor kent: een producent van futuristische vrachtschepen die vrijwel volledig varen op windenergie. Die schepen moeten in de toekomst van Voyage echt een reis gaan maken. Waar naartoe, dat is nog niet duidelijk, maar wie weet meren ze nog eens aan in Nederland. Zie je ze aan de horizon verschijnen, twijfel dan niet en gun jezelf een onvergetelijke reis met ABBA.

 

 

Al het beeldmateriaal bij dit artikel is afkomstig van de officiële website van ABBA – Voyage.