Of je nu van zijn liedje houdt of niet – kijk vanavond even naar Vasil. Uit Noord-Macedonië. Hij zingt zijn musicalachtige ballade met krachtige stem en grote gevoelens – maar, tenzij je van het genre houdt, kijk niet om die reden naar hem. Kijk naar hem om wat hij heeft meegemaakt.

Hit
Het begon in 1991. Op straat. De kleine Vasil, zeven jaar oud, zingt een liedje. Een bekende componist loopt langs, herkent het talent en een jaar later is er een heel album met kinderliedjes en een hit die legendarisch wordt: Marionka.

Oorlog
Vasil is dus geboren in wat dan nog Joegoslavië heet, maar in het begin van de jaren negentig breken de gruwelijke balkanoorlogen uit. Als gevolg van de Kosovo-oorlog (1997-2000) moet het gezin Garvanliev vluchten. Vader, moeder en twee zoons vertrekken naar de Verenigde Staten. ‘Dat was mijn meest deemoedig makende ervaring. Van bekende popster naar jongetje van ver weg dat de taal niet sprak. Mijn eerste schooldag begon met gym. De leraar vroeg, omdat ik lang haar had, “Are you a girl?”. Maar ik snapte niet wat hij zei, dus ik gokte maar en knikte. Waarna iedereen me uitlachte. Die vervreemding, en het pesten, ging door, met als resultaat dat ik – van de schok – een jaar lang niet sprak.’

Truth
Van zingend kind naar zwijgende vreemdeling – het veranderde pas toen Vasil het zingen weer opnam. Hij deed auditie bij het wereldberoemde Chicago’s Children Choir en werd er zelfs solo-zanger (NB: de stemmen van dit koor horen we tijdens zijn Eurovisie-optreden op band!).
Concerten in Carnegie Hall en zelfs in het Witte Huis, voor twintig zeer invloedrijke Amerikanen, volgden. Als dertienjarige ontmoette Vasil daar niet alleen president Bush, maar ook Barbra Streisand en schrijfster Maya Angelou, die hem een wijze raad gaf: ‘Child, follow your truth – and nobody can go after you’.

Nine eleven
En toen kwam de aanslag op de Twin Towers in september 2001. Net op dat moment lag Vasil op koers om een presidentiële studiebeurs te krijgen en om toegelaten te worden tot Juilliard, het beroemdste conservatorium van Amerika. Maar als een reactie op de aanslagen werd het gezin Garvanliev uitgewezen – op Vasil na. Tot hij zijn ouders en broer in Macedonië bezocht, maar vervolgens niet meer mocht terugkeren naar de Verenigde Staten.

Omzwervingen
Het muziekvuur bleef branden, en na een jaar muziekstudie in Italië vertrok Vasil naar Canada, waar hij tien jaar lang klassiek zanger werd en zich succesvol in operakringen begaf.
Hij zong bijvoorbeeld op het Amsterdamse Grachtenfestival. Na verloop van tijd voelde hij dat moderne muziek hem steeds meer trok en dat hij zijn ‘popstem’ had gevonden. Gevolg? Een poging bij de Macedonische voorronde van 2007 (dertiende van vijftien), achtergrondzang bij bijvoorbeeld avant-garde-hiphopster Chance The Rapper – en eigen singles. Zoals het dansbare Patuvam (2019).

Eurovisie
Volgende stop: Eurovisie. Eerst als achtergrondzanger bij Tamara Todevska in 2019 (zesde en winnares van de jurystemmen) en daarna zijn uitverkiezing door de omroep in eigen land – waar hij intussen weer naartoe terug was verhuisd. Vorig jaar zou hij You zingen, dit jaar is het Here I stand – met een tekst waarin de raad die Maya Angelou hem gaf sterk resoneert:
Now here I stand,
there’s no pretend,
my walls are down –
my heart is in your hands.

Gedoe
Helaas – opnieuw kwam Vasil in politiek gewoel terecht. Aangezien hij niet alleen de Noordmacedonische maar ook de Bulgaarse nationaliteit heeft, en er politieke frictie bestaat tussen de twee landen, werd Vasil beschuldigd van ‘Bulgaarse sympathieën’ door het tonen van de Bulgaarse vlag in de video bij zijn lied. Dat bleek een fout: de vlag is niet te zien, wel een religieus kunstwerk dat er qua kleur op lijkt. Toch voelde de Noordmacedonische omroep zich genoodzaakt een officiële commissie Vasils loyaliteit te laten onderzoeken. Uitkomst: Vasil mocht doorzingen.

Gay
Maar er waren serieuze online bedreigingen. Ook vanwege een ander feit: Vasils openlijke coming out van februari dit jaar in een interview met het Britse blad Attitude. Vrienden en familie wisten al twintig jaar dat hij op mannen viel, maar pas in 2019 werd de eerste LHBTQIA+-pride in Noord-Macedonië gehouden en pas in 2020 werd eindelijk een anti-LHBTQIA+-discriminatiewet aangenomen door het parlement.
Vasil: ‘Altijd als ik terugkom naar Noord-Macedonië heb ik het gevoel dat ik een masker op moet zetten. Ik leef mee met iedereen die hier woont en vooroordelen, discriminatie, pesterijen en erger moet verdragen. Maar wij artiesten hebben de verantwoordelijkheid om de waarheid te zeggen – vooral als je, zoals ik, van de vrijheid hebt geproefd.’

Kijken
Vrijheid en waarheid – het zijn Vasils kernwoorden, en ze zijn met betekenis beladen door zowel zijn kindsterleven, door zijn vluchtelingenleven, door zijn ervaringen als belaagde en geplaagde, maar ook door zijn keuze om voortaan te leven als berkende, trotse, openlijk homosekuele, Noordmacedonische man.
Reden genoeg om vanavond, of je nu van zijn liedje houdt of niet, extra goed naar Vasil te kijken. Hij staat daar met de stem van Maya Angelou in zijn achterhoofd: ‘Child, follow your truth‘.