Bubbel. Wereldje. Eiland. Zo wordt het Songfestival vaak beschreven – een zonnig taartpuntje dat losgeschept is van het Echte Leven. En meestal klopt dat waarschijnlijk.
Maar niet altijd.

Niet alleen is de politieke werkelijkheid van het in Israël organiseren van een blij liedjesfeest onder de aandacht gebracht door bijvoorbeeld de IJslanders, ook de toenemende aandacht voor diversiteit – en de moeite die sommige mensen daarmee hebben – brengt vingerafdrukken aan op de meest recente edities van het festival.

Zo was er vorig jaar Netta uit Israël die pleitte voor vrouwenrechten en plusmodelrechten, en dit jaar zien we Bilal.

Bilal Hassani.
Van Frans-Marokkaanse afkomst.
Negentien jaar oud.
YouTuber, influencer, zanger.
Genderqueer.
Draagt vaak een pruik.
Op zijn veertiende zong hij Rise like a phoenix (Conchita Wursts winnende Eurovisieliedje) bij The Voice Junior.
Op 4 januari van dit jaar werd zijn liedje Roi online gezet.
Op 14 januari had de clip drie miljoen views.
Twee weken later won hij de Franse songfestivalvoorronde.

Armen
Maar wat het meest interessant – en tegelijk het meest ontroerend – van Bilals tijdlijn is: tussen die voorronde en de Eurovisiefinale van zaterdag veranderden zijn armen.
Hield hij die eerst vooral om zichzelf heen geslagen,
nu staan ze wijd open.

Kijk eerst eens naar de uitvoering van Roi tijdens de nationale voorronde in Frankrijk (hiernaast). We zien een jongen met een blonde pruik, zijn stem is een beetje hees, en te midden van filmpjes uit zijn kindertijd, waarop we hem dansend en zingend zien, zingt hij over zijn gedroomde koninkrijk, waarin hij zelf de koning (‘roi’) is. In half-Engels en half-Frans horen we: I’m not rich but I’m shining bright’. En: ‘At the end of the day you cannot change me.’

Ça regarde qui?
In het liedje, dat hij schreef met het duo dat vorig jaar aantrad voor Frankrijk, laat Bilal weten dat hij zichzelf is, en niemand anders. (‘I am me. And I know I will always be.’)
In een belangrijk stuk van het lied legt hij uit waarom dat niet zal of kan veranderen:
‘Ce qu’on est, on ne l’a pas choisi.
On choisit son travail,
sa coiffure,
ses amis,
sa routine,
parfois l’amour aussi –
et ça passe ou ça casse,
mais ça regarde qui?’

(Je kiest niet wie je bent. Je kiest je werk, je kapsel, je vrienden, je gewoontes, en soms ook van wie je houdt – en dan is het erop of eronder, maar: wie gaat dat eigenlijk wat aan?’)

Vloed
Wat daarna volgde: veel internationaal enthousiasme, maar ook: cyberpesten en doodsbedreigingen. Serieus: de Franse krant Le Monde noemde het een ‘déluge’ (zondvloed) van racistische en homofobe beledigingen en dreigementen. Er werd aangifte gedaan.

Wat ook volgde: meer songs en een heel album (lees hier wat we daarover schreven).

En wat vooral volgde: een nieuwe benadering van precies dezelfde tekstregels en precies hetzelfde lied. Want kijk nu eens naar de versie zoals die op het Songfestival wordt gebracht (zie hiernaast).

Lizzy
We beginnen met een close-up van Bilals gezicht. Maar het is niet alléén maar Bilals gezicht. Over zijn trekken heen worden die van twee jonge vrouwen geprojecteerd.

En dan gebeurt er iets: Lizzy Howell loopt het podium op. Een zestienjarig meisje uit Amerika, dat vorig jaar een dansfilmpje online zette, dat vijftien miljoen keer bekeken werd. Ze heeft niet de maten die je meestal bij ballerina’s ziet, maar dat weerhoudt haar niet van het najagen van een danscarrière. Ze zegt: ‘I think I prove that girls can be whatever they want in life. No matter what their size or skin color is.’
Lizzy begint te dansen. Er gaat gejuich op in de zaal. En kijk eens naar Bilals gezicht: het licht op.

Lin
Bij het volgende couplet is ook Lin er. Lin Chang Lin. Ze komt uit Taiwan, is tweeëndertig jaar en werd doof geboren. Maar ze wilde danseres worden. Ze ontdekte dat ze op het ritme van de trillingen kon dansen, en heeft nu haar eigen gezelschap voor dove dansers.

In een prachtige choreografie, met geprojecteerde woorden op de achtergrond, vertellen ze vervolgens met z’n drieën het verhaal van het omkieperen van wat onmogelijk is.
Bilal: ‘Wat je tijdens de Franse voorronde zag was een Bilal die nét niet helemaal Bilal was. Ik was minder open en minder kwetsbaar als degene die je nu op het toneel ziet. We hebben er hard aan gewerkt, en nu zeg en zing ik wat ik werkelijk vind. Lizzy vertelt haar verhaal in haar dans, Lin vertelt haar verhaal in haar dans en met z’n drieën zijn we niet bezig met punten en klassementen, maar met het zo duidelijk mogelijk overbrengen van onze boodschap.’

In the hell
Mooi aan de gewijzigde benadering van Bilal’s Roi is dat die laat zien wat de werking van ‘empowerment’ kan zijn. Wie aangemoedigd en bevestigd is, heeft het niet nodig om steeds maar tegen de wereld te zeggen dat hij een koning is. Die zet de deuren van zijn droomkoninkrijk open. RuPaul zou zeggen: ‘If you can’t love yourself, how in the hell are you gonna love somebody else?’

Antwoorden
O, tenslotte nog wat een paar antwoorden op vragen die Bilal deze week gesteld werden tijdens persconferenties.

Ten eerste, over zijn haar: ‘Ik ken geen leven zónder pruiken. Als kind droeg ik al handdoeken op mijn hoofd. Dan voelde ik me zekerder, meer mezelf. Mijn eerste echte pruik kreeg ik op mijn veertiende, en toen ik hem op mijn hoofd zette, voelde ik me sterk – hoe cliché dat ook klinkt. Ik noem mijn pruik altijd mijn “superheldencape”’.

Hoe zijn koninkrijk eruit zou zien? ‘Oef. Geen idee! Er zou in elk geval veel troep zijn, maar ook heel veel kamers, allemaal heel verschillend, en in één ervan staat Mariah Carey, die slaapliedjes voor me zingt als ik naar bed toe ga.’

En: ‘Ik wil muziek maken met een boodschap. De manier waarop ik mezelf ben is voor sommige mensen misschien een beetje weird, maar ik ga door tot het voor iedereen normaal is.’

Tenslotte, op een vraag over het omgaan met bedreigingen: ‘Natuurlijk is het zwaar als je elke dag bedreigd wordt. Vaak leg ik mijn telefoon weg, want alles wat ik lees beïnvloedt mijn geestelijke gezondheid. Maar als ik op het podium sta met Lizzy en Lin en we zien hoe mensen reageren op ons optreden, waardoor we heel misschien mensen inspireren om zichzelf te zijn, om dapper te zijn en niet weg te kruipen onder de dekens, dan zorgt dat ervoor dat ik het wéér en wéér en steeds maar wéér wil doen.’

Bekroning
Hoe mooi sluit dat aan op de laatste paar seconden van Bilal Hassani’s optreden. Daar staan ze, op een rij: Lizzy, Bilal en Lin. Elk voor zich zijn ze geconfronteerd geweest met onmogelijkheden en onbegrip. Maar nu zijn ze jongeren van nu, die pleiten voor kansen voor iedereen, voor inclusiviteit en representatie.
In die laatste momenten kronen ze zichzelf –
en wie kijkt er vanaf het videoscherm toe, terwijl hij precies hetzelfde gebaar maakt?
Het prinsje dat dat allemaal nog moest gaan ontdekken.
De vierjarige Bilal.