Voor Litouwen gaat Monika Liu (34) naar het Songfestival. In de nationale finale zingt ze haar Sentimentai, een zwoele retro-song die klinkt als een Franse chanson. Ook het Litouws (waarin ze zing) klinkt Frans en zelfs haar boblijn oogt Frans. Waarom heeft zij deze stijl? Om die vraag te beantwoorden, moeten we eerst terug naar 2015.

I am
‘Björk maar minder raar’. Zo wordt de Litouwse zangeres Monika Liu (voluit Liubinaitė) omschreven nadat ze in 2015 haar eerste EP I am lanceert. De muziek kenmerkt zich door de electropop-sound en door teksten over vurig liefdesverlangen. Luister bijvoorbeeld eens naar de eerste song op de plaat, Journey to the moon, die begint met de vraag: ‘Wanneer breng je mij naar de maan?’
Maar die vraag wordt niet beantwoord en van daaruit volgt de beschuldiging:
‘Ik fluister je mijn wens toe om van jou te zijn
Ik geef je een kans om mij aan te horen
maar jij luistert alleen naar jezelf.’

Let me out
Haar liefde wordt ronduit gewelddadig en obsessief in het derde nummer, Let me out:
‘Ik vlieg over de rivier
ik voel dat ik leef
ik kom als jouw regen
ik zal bloeden als jij opstaat.’

Beurs
Monika Liu heeft in Londen gewerkt aan de EP. De weg naar de studio was lang en begon zo’n tien jaar eerder, toen de jonge zangeres geselecteerd werd voor de prestigieuze Berklee Music School in Boston. Ze kreeg de beurs maar geen huisvesting, daar moest ze zelf voor zorgen.

Schoten
Per ongeluk streek ze neer in een gebied vol gangsters. Schoten weergalmden overal en racisme was aan de orde van de dag, vertelt ze in een interview. Studiegenoten konden niet geloven dat ze juist daar – waar ze één van de weinige witte vrouwen was – terechtgekomen was. Uiteindelijk vond Monika een ander onderkomen, in een tehuis voor jonge, financieel worstelende vrouwen, en later betrok ze een woning waar ze – om de wind tegen te houden – een gat in het raam met haar koffer moest bedekken. Na drie semesters stopte Monica haar studie en verhuisde ze naar Londen.

Opnieuw
Daar was het nog moeilijker om ertussen te komen. ‘De Verenigde Staten leven met de dag’, zegt ze. ‘Als je er deze dag bent, maak je deze dag deel uit van de cultuur. Groot-Brittannië is anders, met een cultuur die geworteld is in diepe tradities.’ Ze moest soms met pallets sjouwen of als verkoopster werken om rond te komen. ‘In Londen ben je niets’, zegt Monika. ‘Elke keer moet je opnieuw beginnen.’
Maar ze zegt ook: ‘Zo’n leven is een ervaring van onschatbare waarde voor een jong, creatief persoon.’

Zelf schrijven
Sony Music wilde haar wel op de lijst zetten van popartiesten die hun liedjes konden inzingen, maar dit aanbod sloeg ze af. Ze wilde – nu ze hier was en nu ze deze contacten had – haar eigen muzikale project op touw zetten (I am), dus zelf bedenken, zelf schrijven, zelf produceren. Ze ontdekte ook een nieuw talent: tekenen. De plaatjes op de videoclip van Journey to the moon tekende ze zelf. ‘Ik kon niet anders’, zegt ze. ‘Ik explodeerde, ik had dorst, ik moest alles eruit trekken. Ik moest alle details en kleuren laten zien van wat ik ervaarde.’

Één van de velen
Vanuit die overlevingsdrang maakte ze twee EP’s, I am en het vervolg Lünatik (2019), en ze verbleef afwisselend in Litouwen en Londen. Met teksten als ‘Ik voed jou met vertrouwen, ik voed jou met een appel, ik voed jou met lamsvlees, ik voed jou met falafel’ (uit de song Falafel) zette ze de lijn van de obsessieve liefde door.
Tot dan toe zong ze in het Engels, en ze hoorde regelmatig om haar heen dat niemand zit te wachten op een Litouwse zangeres die Amerikaans of Engels probeert te klinken: én het is hoorbaar (aan het accent), én je bent een van de velen.

Klaipėda
Tijdens een van die moeilijke nachten, koud omdat er een gat in de muur zat, of tijdens een van die dagen dat ze in Londen pallets moest slepen, of tijdens een van haar tekensessies, moet ze gedacht hebben: wie ben ik? Waar heb ik het over?
‘Als je naar het buitenland gaat, bewonder je echt alles wat buitenlands is’, zegt ze. ‘In Boston en Londen wilde ik erachter te komen wie ik was. Maar om dat te begrijpen, moet je onthouden waar je vandaan komt, teruggaan naar je roots.’
Haar gedachten moeten afgedwaald zijn naar haar oude huis, in de havenstad Klaipėda, aan de Baltische kust.

Manta
Ze herinnerde zich haar middelbare schooltijd, en de jongen waar ze verliefd op was: Manta. Ze probeerde hem vroeger elke ochtend tegen te komen. Ze zette de wekker een halfuur te vroeg en liet zich door haar moeder een halfuur te vroeg naar school brengen, in de hoop dat hij daar al ergens was, in de gangen, bij de kluisjes. Ze zei hallo tegen iedereen, en misschien zei ze zelfs hallo tegen Manta, vluchtig in het voorbijgaan, of misschien bekeek ze hem alleen. ‘Ik was verlegen, ik was verliefd’, herinnert ze zich met een glimlach.

Melodija
Monika ging nieuwe songteksten schrijven. Bij die haven van Klaipėda gooide ze het Engels overboord: vanaf nu alleen nog maar Litouws.
Vier songs schreef ze voor haar EP Melodija (2020), die veel lichter is dan de voorgangers, en dat zit hem niet alleen in de muziek – want de zware elektropop maakte plaats voor chansons – maar ook zeker in haar kapsel – want is dat Mireille Mathieu?! (Mireille Mathieu was een Franse chanteuse die vanaf de jaren zestig internationaal furore maakte.) Maar de lichtheid zit hem vooral – en dit is het belangrijkste – in de tekst. De songs zijn een beeldend vierluik, ook weer over de liefde, maar kleiner, dromeriger, hoopvoller, lichtvoetiger. En dichter bij huis.

Korte broekjes
Zo zag ze een oude jeugdfoto van mannen in korte broekjes op het strand, wat haar op het ondeugende Vaikinai trumpais sortais (Jongens in korte broek) bracht. ‘En als je me omhelst’, zingt ze over zo’n man met een kort broekje, ‘ah! Dan voel ik dat er iets ontwaakt en omhoog komt als de ochtendzon.’
Ooh la la! Het lied werd bijna verbannen van de radio, maar dat deerde Monika niet: ze had haar toon gevonden.

Windvlaag
In de song Amzinai Toli (Voor altijd ver weg) beschrijft ze hoe zij en haar geliefde terwijl de wind flink waait van een heuvel rennen. En de wind snijdt hen – hollend en buitelend – af van de werkelijkheid. En daar zit de keerzijde, want aan het einde van het lied beseft ze dat alleen hij ervandoor is gegaan met de wind. ‘Jij bent voor altijd daar, ver weg.’
De songs zijn als vier dagdromen waarvan de beelden aan elkaar kunnen worden geregen. De wind, de zee, de zon, het strand, een heuvel. Ze zijn zomers, zorgeloos en vrij, maar ook ver weg.

Londen
Ze wilde begin 2020 terug naar Londen om haar nieuwe album te produceren, maar werd tegengehouden door corona. Een visum krijgen was moeilijk en toen ze er uiteindelijk toch aankwam, moest ze eerst in quarantaine – ‘in een flat waar de katten ’s nachts zomaar naar binnen konden kruipen.’ Opnieuw gaten in de muur dus. Het laat nogmaals zien: elke keer moet je opnieuw beginnen.
‘Moet je je voorstellen waar ik allemaal doorheen heb moeten gaan om hier te komen, en alles wat het publiek ziet is een luide song en een glitterjurk’, zegt ze.

Sentimentai
Met die luide song en glitterjurk won ze glansrijk de Litouwse voorronde. Ze won haar heat, ze won haar halve finale en daarna ook de grote finale. In de song trekt ze de sfeer door van de vorige vier songs. Ze staat in de duinen van Dina, aan de Oostzee, net ten zuiden van haar geboortestad. Daar ziet ze in de zee haar geliefde. Hij zwemt door de zwarte schuimkoppen, maar hij is er niet echt.
‘Momenten draaien rond in mijn hoofd
ze rennen terug naar jou
een miljoen rozen als sentimenten
verdrinken in de wolkenzee.’
Hij is slechts een herinnering. Zo droomt de Litouwse chanteuse door.

Kapsel
En het haar? Ze twijfelt nu of ze dat moet houden, zei ze in de persconferentie na de Litouwse voorronde. Een echte artiest blijft nooit te lang in dezelfde fase hangen.