De eerste halve finale van het Eurovisie Songfestival 2019. Vier liedjes hebben we gehad, en dan… wordt het donker en rustig op het podium, daalt een sterrenhemel stil af, tot een jongen en een meisje er middenin staan. Ze hebben witte kleren aan. Zij zingt, hij houdt een gitaar vast. Niets gebeurt er verder, drie minuten lang helemaal niets, op één ding na. Eén hand.
De Sloveense vlag in beeld, hun namen, de titel. De muziek begint. Eenvoudige elektronische beat. Synthesizers. Links het meisje, Zala, rechts de jongen, Gašper. Dat grote podium, en dan zo dicht bij elkaar, als het eerste lied van de musical van groep acht. Na een paar maten begint ze met zingen.
Nee, denk nou niet: deze taal ken ik niet, het is allemaal alleen maar een brij, ik houd het bij het kijken naar de sterren, het kijken naar die twee daar. Ja, het is een vreemde taal, maar de tekst is zo mooi. We vertaalden het volledig, je leest het hieronder. Ze schreven het samen, Zala en Gašper.
als je hoofd overstroomt met gedachten
dan kun je altijd nog naar mijn kloppende hart luisteren
als de last die je draagt te zwaar is
kom dan naar mij
Sebi, zo heet het lied. ‘Voor jezelf’.
‘Het is geen liefdeslied,’ vertelde Zala in een interview aan Wiwibloggs. ‘Het is een boodschap aan mijzelf. Je wilt iemand zijn, maar een ander zegt dat je niet zo moet zijn. Houd vast, zeg ik dan toch tegen mezelf, houd toch vast aan wie je bent.’
vraag me wat me voort doet gaan
is het afstand en succes
zoals een blad meewaait met de wind, hem overwint
zo beweeg ik mee en overwin hem
Hun optreden is zo anders dan alles wat je vanavond verder ziet. Er zijn geen dansjes. Geen blikken in de camera. Geen heftige gebaren. Ze sluiten zich af, hebben alleen oog voor elkaar, maar juist daardoor mag jij, Eurovisiekijker, zo dichtbij komen. ‘Elk optreden creëren we een koepel om ons heen,’ vertelde Gašper in hetzelfde interview. ‘Alleen wij zijn daarbinnen. Dat is niet een concept dat we hebben opgebouwd of zo. Dat is gewoon wie wij zijn.’
je kunt de sterren niet altijd zien
maar blijf trouw aan wie je bent
vraag niet van me om overal sorry voor te zeggen
Zala kijkt naar Gašper. Ze zoekt oogcontact, maar het grootste deel van de tijd kijkt hij naar beneden. ‘Zo ben ik. Als artiest ben je voortdurend zo kwetsbaar, zo zichtbaar. Als ik voel dat de aandacht teveel op mij gericht is, ga ik dicht. Dan richt ik me alleen nog op mijn muziek.’
‘Als we thuis muziek maken,’ vulde Zala aan, ‘wil ik bewegen, dansen. Dan ben ik anders dan hoe ik hier sta. Gašper niet, die is altijd zo, die heeft dat nodig. Soms is dat moeilijk voor mij. Anderzijds houdt het me, juist in dit Eurovisiecircus – waar wij niet voor gemaakt zijn – op de grond, als ik naar hem kijk. Daarom blijf ik kijken. Daar wordt een enorm ding gemaakt, dat ik tijdens het lied naar hem kijk, maar ik heb het zelf niet eens door. Het is volkomen automatisch: als ik nerveus ben, kijk ik altijd naar Gašper. Ik kan niet anders.’
als er tranen in je ogen komen
laat ze er zijn
als we beiden iets anders willen
accepteer ik jou en jij mij
Maar kijk, kijk goed, let op Gašpers rechterhand. In die drie minuten gaat die hand een paar keer omhoog, richting Zala. Hij raakt haar aan. Soms pakt hij zachtjes haar pols vast. Soms legt hij zijn hand in haar zij. Het is niet vastgelegd, er is geen draaiboek voor zijn handbewegingen.
Zala’s reactie is wel altijd hetzelfde: die is er eigenlijk niet. Ze beantwoordt zijn aanraking niet, maar accepteert hem wel volledig. Terwijl ze haar pols door hem laat vasthouden, blijft ze hem, onafgebroken, aankijken.
kijk naar me; moet alles een betekenis hebben?
eeuwigheid en deze wereld zijn geen vrienden
en ik ben een sneeuwvlok, wachtend op de lente
En weer die hand van Gašper. Zie hoe zijn linkerhelft gericht blijft op de muziek, zijn rechterhelft zich ontvouwt naar haar, en hoe hij tegelijkertijd in zichzelf gekeerd blijft. Vuurwerk? Lasershows? Dansers? Bewegende decorstukken? Nee, alleen maar dit.
je kunt de sterren niet altijd zien
maar blijf trouw aan wie je bent
vraag niet van me om overal sorry voor te zeggen
En het licht schijnt van achteren, en als je goed kijkt, zie je de haartjes op zijn arm.
je hoeft jezelf voor niemand te bewijzen
we hebben allemaal dezelfde angsten, dezelfde tranen
En nee, er komt echt niet nog een uithaal, een ultieme poging om ons ergens van te overtuigen. Zala zingt niet alsof haar leven ervan afhangt. Ze wil niet heel Europa in galmen. Ze zingt precies hard genoeg om hoorbaar te zijn in hun eigen koepel. Om hoorbaar te zijn voor Gašper.
je kunt de sterren niet altijd zien
maar blijf trouw aan wie je bent
vraag niet van me om overal sorry voor te zeggen
O, wacht, wacht. De tijd is om. Daar gaan ze al. Opgeslokt in het donkere heelal. Overspoeld door het Eurovisiegeweld.
Wacht, hun volledige namen. Zala Kralj en Gašper Šantl. Hij fietste half Europa door op zoek naar zijn muziek. Zij vond hem, ze gingen muzikaal samenwerken en werden daarna geliefden.
Wacht! Ze gaan een nieuwe naam aannemen, één naam voor hen samen, en een Engelstalig album uitbrengen deze zomer. Je moet ze opnieuw zoeken. Je mag ze niet vergeten. Je mag niet vergeten hoe ze waren. Ze waaien verder. Ze zijn een blad in de wind. Een sneeuwvlok in de lente.