Lege straten, hier en daar een afzetlint. Een meisje dat haar pas inhoudt als er een jongen uit een zijstraat komt. Een eenzame etalage waarin nog een lichtje flonkert. Een scharrelende stadsvos.
Beelden uit Amsterdam? Berlijn? Parijs? Nee, uit Riga, de hoofdstad van Letland. Maar waar ze zijn gefilmd doet er niet toe: de hele wereld herkent ze.

Gewenning en herkenning
Het zijn beelden die deze weken verzameld zijn door de Letse filmer Ivars Zviedris. Zijn documentaire over de COVID-19-tijd zal volgend jaar in première gaan, maar zanger Lauris Reiniks mocht voor zijn nieuwste song gebruikmaken van de eerste opnames. Wie ze bekijkt schrikt van de gewenning en de herkenning. Gewenning, want: zo leven we al weken. Herkenning want: zo leeft de hele wéreld al weken. Na het zien van deze clip dringt zich dat opnieuw aan je op: Riga is Amsterdam. Riga is Parijs. Riga is Berlijn.

Lauris Reiniks
Reiniks is al twintig jaar een van de meest geliefde artiesten in Letland. In 2003 deed hij, als een van de leden van de groep F.L.Y., aan Eurovisie mee met Hello from Mars.
Zijn nationale songfestivalgeschiedenis is uitgebreider. Hij zong nog vier keer in een Letse voorronde:
2001 – samen met Linda Leen – I wish I knew (2de)
2002 – My memory tape (5de)
2010 – Your morning lullaby (4de)
2011 – Banjo Laura (2de).
Daarnaast schreef hij in 2009 I wish I could pretend, dat in Ierland tweede werd in de nationale finale.

Breder
Maar Eurovisie is voor Reiniks maar één streekje uit een breder schilderij. Er zijn veel nationale successen, waarvan hij de meeste ook in het Ests en Litouws opnam (en daar vervolgens in die landen mee scoorde), hij won Dancing with the stars (2007), presenteerde allerlei shows en heeft daarnaast een acteercarrière. Opvallend: in 2012 nam hij van zijn hit Pasakā ook een versie in het Nederlands op – in duet met Renée van Wegberg (rechts).

Conciërge
Sprong naar 2020: net vóór de coronacrisis komt er een monteur langs in zijn huis. Er moet iets in de badkamer gerepareerd worden. Deze oudere conciërge, van Russische afkomst, gaat aan het werk, terwijl Reiniks in de woonkamer wat op zijn keyboard zit te spelen. Op een bepaald moment komt de monteur plotseling de kamer binnen, zegt met een sterk accent: ‘Wat een verdrietige en prachtige melodie, dank u wel daarvoor’ en vertrekt weer. Reiniks: ‘Toen dacht ik: de eerste reactie is goed, hier moet ik op doorgaan.’

Tekst
Die verdrietige, mooie melodie wordt Dīvaini mierīgi, vertaald: ‘Vreemd stil’. De Letse teksten van Reiniks waren altijd van de hand van Mārtiņš Freimanis, een van de andere leden van F.L.Y. Nadat hij in 2011 op 33-jarige leeftijd stierf aan leververgiftiging, volgden er diverse nieuwe samenwerkingen, maar de tekst van Dīvaini mierīgi werd geleverd door Gatis Mūrnieks, een jonge singer/songwriter, die opgroeide met de muziek van Freimanis/Reiniks. Hij benaderde de zanger met de vraag of hij iets voor hem mocht schrijven. ‘Stuur maar op,’ zei Reiniks. Dat deed Mūrnieks. Resultaat? ‘Het was perfect. Ik heb maar twee woorden veranderd. Hij voelt precies aan wat ik wil zeggen.’

Vreemd stil
Het refrein luidt:
‘De dagen vliegen in vreemde stilte voorbij.
Ik teken je uit op de witte muren.
In een vreemde stilte tel ik de uren.
Ik wacht alleen op jou, op jou.
Opnieuw.
Hier.’
Reiniks zegt: ‘We hebben het niet rechtstreeks over COVID, maar de link is duidelijk.’
Zeker. Door de lockdownmaatregelen zijn allerlei soorten geliefden veel te ver van elkaar verwijderd – ouders, grootouders, liefdes. En die ‘rare kalmte’- die kennen we ook allemaal.

Cello
In Dīvaini mierīgi wordt die misschien nog het meest verbeeld door de cellospeler die we halverwege de clip zien en die ook een grote rol zal spelen in de latere documentaire. Klassiek opgeleid kiest hij er tegenwoordig voor om zijn muziek op straat ten gehore te brengen. Dat doet hij in deze weken nog altijd – alleen luistert niemand meer. Maar wat zijn volharding in deze weken vooral hoorbaar maakt is die in alle wereldsteden en in alle wereldlevens ingedaalde dīvaini mierīgi, die vreemde, vreemde stilte.

Lees hier onze vorige Eurovisievondsten:
Mahmood – Eternantena
Monique Melsen – Pomme pomme pomme
zalagasper – Box
Blanche – Empire
Korni Grupa – Moija generacija
Filipe Sambado – Gerbera amarela do sul
Madcon – Glow
The Starlings – My town
Loïc Nottet – Mr/Mme
GreenJolly – Razom nas bahato
Karin Park – Human beings
Münchener Freiheit – Viel zu weit