Ze is zonder twijfel een van kleurrijkste winnaars van het Songfestival: Netta Barzilai (1993) uit Israël. Met haar Toy brengt ze al vanaf de release achtnegende deel van Eurovisieminnend Europa aan het dansen. We stelden een kleine encyclopedie over haar samen. Kies er de lemma’s uit die je interesseren en begeef je in Nettaland.

Aanmoediging
Netta: ‘Mijn liedje is een aanmoediging voor iedereen die heeft moeten aanhoren dat hij of zij niet goed genoeg was, niet slim genoeg, niet mooi genoeg. En ik denk dat we dat aanmoedigen het beste feestend kunnen doen.’

A-ba-ni-bi
Netta’s favoriete Israëlische songfestivalliedje: de winnaar van 1978, destijds gezongen door Izhar Cohen & The Alphabeta. Het bewijs van haar enthousiasme is deze fijne akoestische uitvoering van het normaal gesproken uitbundige lied. Waarmee ze tegelijkertijd bewijst dat ze ook ‘klein’ kan zingen.

Anders
Rising Star, zo heette de langdurige Israëlische voorronde, die tegelijkertijd een soort reality show was. Netta deed eraan mee, naar eigen zeggen, omdat ze ‘geen geld meer had om mijn huur te betalen.’ Over haar uitverkiezing zegt ze: ‘Dit is groter dan ikzelf. Ze hebben niet voor Netta gekozen, ze hebben gekozen voor iets wat anders is. Ik ben blij om iets nieuws te kunnen brengen, en misschien is Eurovisie wel de beste plek voor iemand die nooit in de vaste patronen heeft gepast.’

Ani lo buba
Is het enige Hebreeuwse zinnetje uit de tekst van Toy. Maar wel een belangrijke! Het betekent: ‘Ik ben geen pop.’ Niet alleen is het een van de vele referenties aan speelgoed (zie aldaar), maar het grijpt ook terug op twee winnende Eurovisieliedjes uit de jaren zestig, Poupée de cire van France Gall (1965) en Puppet on a string (1967, zie rechts) van Sandie Shaw.

A-pop (K-pop/J-pop)
Staat voor Asian pop, ook wel K-pop (Korean pop) of J-pop (Japanese pop). Een muziekgenre dat opzettelijk vreemd en vrolijk is, met als bekendste voorbeeld de wereldhit Gangnam Style van PSY. Toy doet denken aan Aziatische popsongs uit dat genre, ook al omdat Netta er een groot fan van is.

Doron Medalie
Het brein achter Toy. Hij schreef het liedje samen met Stav Beger, en was in het verleden ook verantwoordelijk voor de liedjes van Israël uit 2015 (Golden boy, door Nadav Gudelj, zie links) en 2016 (Made of stars, door Hovi Star). Over Eurovisie zegt hij tegen The Times of Israël: ‘Ik ben veertig jaar oud en mijn werk is mijn hobby. Mijn eerste herinnering uit mijn kindertijd is zangeres Ofra Haza die Hi zong tijdens het festival in Duitsland. Veel mensen schamen zich over dat wat ze leuk vinden als kind, maar ik niet. Ik vond het als kind al fascinerend om iets te leren over al die landen en culturen. Er was nog geen Google, internet bestond nog niet. IJsland kende ik alleen door het Songfestival. Deze competitie heeft mijn leven veranderd. Echt. En niet alleen vanwege de muziek.’

Favoriete
Netta is een van de grote favorieten voor de eindoverwinning. Hoe voelt dat? Netta: ‘Ik ben vereerd. Dat een figuur als ik, die er niet standaard uitziet, en muziek maakt die niet standaard is, op wier vlag ‘originaliteit’ geschreven staat, de favoriete is. Dat maakt me trots. Ik wist dat we iets speciaals aan het doen waren, maar de ontploffing en de liefde, die had ik niet verwacht. De knuffels die mensen me in Israël geven… Het is allemaal zo groot. Dat iets wat ánders is zo groots omarmd wordt, het valt niet te geloven.’

Israël
Drie keer eerder won Israël, voor het eerst in 1978, met A-ba-ni-bi van Izhar Cohen & The Alphabeta, Netta’s favoriete songfestivalliedje (zie aldaar). Daarna in 1979 (met Milk & Honey en Hallelujah) en in 1998, met de overbekende Dana International en Diva. Netta wil graag de vierde winnares zijn, maar daarnaast is ze zich zeer bewust van haar nationaliteit: ‘Israël als land brengt de wereld creativiteit en innovatie, bijvoorbeeld met artiesten als Balkan Beat Box en Asaf Avidan. Dat wil ik ook bieden: iets met een Israëlisch tintje.’ Tijdens de herdenking van zeventig jaar Israël zong Netta voor een enorm publiek een nieuwe versie van Hora heachzut, een bekend Hebreeuws liedje uit de zestiger jaren. Ze maakte er een rave-versie van.

Kippen
In het lied klinkt veelvuldig gekakel. Waarom? Netta: ‘Dit lied gaat over girl power en over empowerment voor in feite iedereen. De kippengeluiden hebben een dubbele betekenis. Mijn ervaring is dat pestgedrag voortkomt uit angst. Angst dat iemand je plek inpikt. Dat iemand op je tenen gaat staan. En dus probeerde ik een funky geluid te bedenken dat angstig klonk. Vandaar: gekakel.’ De kippengeluiden zijn door Netta zelf toegevoegd aan het lied. Nadat ze dat gedaan had ontdekte ze overigens dat het woord ‘baka’ (wat ze zingt tijdens het kakelen) in het Japans ‘stom’ betekent. Dat paste weer bij het ‘stupid boy’ uit het lied.

Maneki Neko
Achter Netta zien we tijdens het Eurovisie-optreden twee stellages met gouden katjes. Het zijn maneki neko kittens: Japans/Chinese gelukskittens, die de eigenaar geluk toewuiven. Er zijn meerdere legendes die het gebruik van de gelukskat kunnen verklaren, maar de meest bijzondere is deze: er was eens een geisha. Ze hield van haar kat, maar op een dag zag haar pooier dat de kat op een stukje van haar kimono kauwde. De pooier dacht: die kat is behekst, en hij hieuw in één keer de kop van het dierenlichaam. Die kop vloog vervolgens door de lucht en landde met zijn snijtanden op een slang, die net op dat moment de geisha aan wilde vallen. De geisha was zo verdrietig door de dood van haar huisdier, dat ze een beeldje ervan liet maken. Let op – zwaait de maneki neko met zijn rechterpoot dan betekent dat: veel geluk. Zwaait de kat met zijn linkerpoot dan bedoelt hij: ik wens je veel klanten. Dat kan natuurlijk uiteindelijk hetzelfde betekenen, in elk geval: die van Netta zwaaien met hun linkerpoot.

#Metoo
Het lied, wordt wel gezegd, vond zijn inspiratie in de #metoo-beweging. Maar is dat wel zo? Netta zegt: ‘Het lied gaat over vrouwen die een stem krijgen. Maar ik denk niet dat het speciaal voor vrouwen is. Het is voor iedereen die in de weg gezeten is. Door iets of door iemand.’

Mode
Mode is een van Netta’s grootste hobby’s. ‘Mijn kledingstijl is als Israël: een mix van allerlei culturen.’ Samen met haar team denkt ze steeds weer na over een andere aankleding, en dat houdt kleding in, maar ook make-up en haar. Elke look moet steeds weer een statement zijn. Grote zangeressen als Nicky Minaj en Lady Gaga inspireren haar. ‘Ik zie het als een belangrijke manier om mezelf uit te drukken. Daarbij: er is wel mode voor vrouwen met plusmaten, maar daar word je soms depressief van. Overal bloemen, en zo. Als je een stevige vrouw bent dan wordt er eigenlijk gezegd dat er maar één enkele manier is om jezelf te laten zien, wat het equivalent is van: er is géén manier om jezelf te laten zien. Maar we leven maar één keer en ik ben ervan overtuigd dat ik beautiful ben, en sexy, en bijzonder. Net als wij allemaal! Dat is natuurlijk de uitkomst van een proces waar ik doorheen gegaan ben. En die wordt dit jaar nog eens enorm versterkt. De exposure van al die mensen geeft mij de kans om misschien een klein veranderingetje in de wereld teweeg te brengen.’

Nigeria
In haar jeugd woonde Netta een tijdje in Nigeria. Op een persconferentie vertelde ze deze week: ‘Mijn vader kreeg daar een baan. Ik werd, behalve door mijn moeder, ook grootgebracht door twee Afrikaanse vrouwen. Zij zongen slaapliedjes voor me wanneer mijn moeder tot laat moest werken. En het ritme, de Afro-beat, zal ik nooit vergeten, dat draag ik altijd bij me. Je kunt het horen als ik scat.’ [zie ook ‘scatten’]

Pesten
Netta vertelde: ‘Het gepest zijn draag ik altijd bij me, en dat is geen lichte bagage. Maar het heeft me gemaakt tot wie ik ben. Het heeft mijn zelfvertrouwen gevormd. Tegenwoordig komen er kinderen op me af die mijn liedje zo leuk vinden. Maar toen ik zelf klein was werd ik gehaat door andere kinderen. Dat dat soort mooie kleine meisjes tegenwoordig om een knuffel komen vragen is voor mij de grootste overwinning. Meer heb ik niet nodig.’

Pikachu
‘I’m taking my Pikachu home’ is een van de zinnen uit Netta’s lied. Hoewel ze Toy niet zelf schreef is deze zin een van haar eigen toevoegingen. Pikachu is een figuurtje uit Pokémon, en volgens Netta ‘iedereens favoriet’.

Plusmaat
Netta wil met haar verschijning óók bewijzen dat een niet-slanke vrouw een ster kan zijn. Hierover zegt ze: ‘Ik denk dat vrouwen en mannen met een plusmaat zichzelf niet genoeg vieren. Omdat ze denken dat ze dat niet waard zijn. Maar wie zou mij bijvoorbeeld mogen vertellen dat ik geen popster mag zijn? Dat ik alleen maar songs van Aretha Franklin of Adele mag zingen – omdat die zangeressen ook stevig zijn? Moet alles wat ik zing dan per se in de ‘Big mama’-stijl zijn? Mensen moeten doen wat hun hart hen ingeeft, niet wat de maatschappij voor hen bedenkt. En dat hoef ik allemaal niet in woorden te verkondigen, ik kan gewoon het podium opgaan en erop los zingen en dansen.’

Potatoes
Netta deed een jazz-opleiding, maar wilde niet altijd naar haar docenten luisteren. Ze hield bijvoorbeeld niet van het scatten zoals het bedoeld was, ‘Ik was altijd aan het kakelen, haha. Ik hield van de vrijheid van het improviseren. Ik vind het fijn om live, op het podium, songs te creëren.’ Een voorbeeld van een nieuwe song die op die manier ontstond is Potatoes, waarin ze te zien is samen met haar band. Een voorproefje van wat Netta Barzilai naast Toy óók kan.

Ring
Netta heeft een klein ringetje om dat van haar grootmoeder is geweest, die stierf toen Netta twaalf was. Die oma was een sterke, onafhankelijke vrouw. Het was de bedoeling dat Netta de ring kreeg wanneer ze zou trouwen, maar haar opa heeft besloten hem nu aan haar te geven, ter gelegenheid van Eurovisie. ‘Nu voel ik dat ze bij me is, dat haar kracht bij me is.’

Scatten
Het zingen van woorden zonder betekenis, vaak toegepast in de geïmproviseerde jazz. Netta doet dit in Toy na anderhalve minuut, meteen na het zinnetje ‘ani lo buba’ (zie aldaar). Ze geeft aan dat de invloed van haar tijd in Nigeria te horen is in de timing van dit scatten (zie ‘Nigeria’)

Speelgoed
Het ‘speelgoedmotief’ was niet eerder gebruikt voor een (Eurovisie-)liedje, bedachten de songschrijvers. Met Netta als zangeres in gedachten werd dat: ‘I’m not your toy, you stupid boy.’ Er staan referenties in het lied aan teddyberen, aan Barbie en aan het spelletje ‘Simon says’ (waarbij een ‘bevelhebber’ aangeeft wat de andere spelers moeten doen, maar alleen als hij ‘Simon says’ ervoor zegt) en aan Pikachu. Zie aldaar.

Stefa
In de tekst is sprake van een ‘stefa’ (‘I don’t care about your stefa, baby’). Een stefa is slang voor een stapel bankbiljetten die big spenders meedragen in hun borstzakje. Daarmee zegt zo’n opschepper eigenlijk: ‘Ik kan jou kopen. Ik kan alles doen wat ik wil.’ Netta’s zin drukt dus uit: jouw geld, maar ook jouw macht, kunnen me niks schelen.

Voice looper
Netta is een voice looper-artieste, oftewel: ze gebruikt in haar songs vaak een apparaat dat haar stem opneemt en direct opnieuw afspeelt, waardoor ze verschillende lagen kan laten horen. Ze bedient hem live. Het is haar handelsmerk. Maar… ze gebruikt hem niet tijdens Eurovisie. De voice looper zou een manier zijn om toch een live instrument op het podium te gebruiken, en dat is tegen de festivalregels. Het wordt opgelost door de achtergrondzangers, die het voice looper-effect nu a capella uitvoeren. Overigens gebruikt Netta wel een ánder soort looper. Een super looper, die niet werkt met geluid, maar met licht. Dus als ze het over Pikachu heeft, dan zie je Pikachu.

Volhouden
Het zijn heftige dagen voor Netta. ‘Oef!’ zei ze, tijdens een van de persconferenties deze week. ‘Dit hele gebeuren, Eurovisie… Het is allemaal zo snel gegaan. Ik ga van optreden voor 20 mensen naar optreden voor 200 miljoen mensen. En dat alles in zes maanden. Oké, het is een proces, er zat ook nog wel wat tussen haha.’ Daarna vroeg de presentator: ‘En wat komt er ná die 200 miljoen?’ Netta’s antwoord: ‘Ehh… terug naar 20?’

Wafels
Netta vertelt over haar bezoek aan Nederland: ‘Toen we in Amsterdam waren (voor Eurovision in Concert) gingen we na de show naar een wafeltentje. Er kwam een meisje binnen, dat begon te schreeuwen. Ze rende terug naar haar vrienden, we wisten niet wat er aan de hand was. Toen kwam ze bijna huilend terugrennen: “Jij gaat het Songfestival winnen!” En ze begon mijn liedje te zingen. Daardoor begreep ik dat niet alleen mensen in Israël me kennen, maar ook op andere plekken. Dat is niet te vatten. Het is krankzinnig, ik weet het ook allemaal niet.’

Winnen
En stel nou dat Israël wint? Daar wil Netta niet over nadenken. ‘Ik wil niks jinxen. Ik wil gewoon hard werken. Israël viert dit jaar zijn zeventigjarig bestaan, dus oké, als het mag gebeuren dan zullen de mensen heel gelukkig zijn. En mensen in Israël hebben redenen nodig om gelukkig te zijn.’

Wonder Woman
Is een superheldin, oorspronkelijk uit de strips van DD Comics, maar vooral bekend uit uit televisieseries (gespeeld door de actrice Lynda Carter) en van de gelijknamige film uit 2017, waarin Wonder woman gespeeld werd door Gal Gadot, actrice uit… Israël.

Bronnen: Eurovision.tv, persconferenties songfestival, Wiwbloggs, the Times of Israel