Morgenavond, als de Bulgaarse vlag in beeld verschijnt, komen vijf mensen het podium op. Vier mannen, een vrouw. Hun nummer is ijl, duister, en trekt je zo de dampkring uit, het aardedonkere universum in. Het nummer Bones zal doorgaan naar de finale en daar zaterdag hoog eindigen. Maar als gelegenheidsformatie Equinox morgenvanavond begint, let dan vooral op die ene vrouw. De vrouw, die eerst niet zingt, maar pas veel later. Dit is haar wederopstanding.
Zhana zingt niet
Haar naam is Zhana Bergendorff. Ze is 32 jaar, geboren in Bulgarije. Die naam is Deens, van haar stiefvader overgenomen. Een gelukkige jeugd had ze niet, ze groeide op in weeshuizen. Ze zong, veel, en werd steeds beter. Op haar achttiende verhuisde ze naar Zuid-Korea om haar muziekcarrière een impuls te geven. Ze woonde er zes jaar, tot 2010, toen ze naar Denemarken vertrok. Daar werd ook haar zoontje Leon geboren. Zhana zong verder, nam deel aan The X-Factor in Denemarken, en daarna, in 2013, in Bulgarije. Die laatste X-Factor won ze, met overmacht.
En toen ging het mis. Aan de Britse website Metro vertelt ze: ‘Na X-Factor werd ik een totaal onwerkelijke wereld in geslingerd. In niets leek het op het leven dat ik altijd had geleefd. Opeens was ik de superster, iedereen kende mijn naam. Ik was daar totaal niet op voorbereid. Ik raakte verslaafd aan drugs, verloor mijn huis, sliep in mijn auto. Eerlijk gezegd stond ik op het punt om het op te geven. Ik moest het gevecht aangaan met mijn verslaving, maar ook met het oordeel van de samenleving. Ik heb open kaart gespeeld, en hoop dat ik anderen kan stimuleren dit ook te doen.’
Afgelopen jaar krabbelde ze op. Ze werd gevraagd auditie te doen voor gelegenheidsformatie Equinox. ‘Ik moest mezelf echt bewijzen, en ik ben dankbaar dat ik, na twee heel donkere jaren, deze kans krijg. Eurovisie heeft rust en structuur in mijn leven gebracht.’
Bulgarije: ‘in vorm’
Ook Bulgarije als Eurovisieland is bezig met een wederopstanding. Sinds de eerste deelname in 2005 werd, op één uitzondering na, nooit de finale gehaald. Na de zoveelste teleurstelling in 2013 – het jaar dat Zhana X-Factor won – werd zelfs besloten voorlopig niet meer mee te doen. Na een pauze van twee jaar gooide Bulgarije het vanaf 2016 over een andere boeg: geen nationale voorronde meer, maar een interne selectie, waarbij vooral werd gezocht naar artiesten en producers die gedeeltelijk zelf hun deelname aan het festival konden bekostigen. Iedereen mocht inzenden, de nationale omroep BNT besliste, maar het uiteindelijk gekozen team kreeg wel veel vrijheid richting het uiteindelijke festival. De resultaten waren spectaculair: Poli Genova eindigde in 2016 als vierde, vorig jaar ging Kristian Kostov daar nog eens overheen met een tweede plaats.
Stapje voor stapje
Ook dit jaar koos BNT voor die interne selectie, volgens een zorgvuldig opgebouwd traject met heel gerichte momenten van transparantie naar het publiek. In december werden de titels van de dertien geselecteerde nummers bekendgemaakt. Eurovisie-fans, maar ook mensen die Eurovisie maar eens per jaar kijken, werden opgeroepen te ‘solliciteren’ voor het fan-gedeelte van de jury die de uiteindelijke inzending zou kiezen. Een zo representatief mogelijk selectiepanel dus, dat eind januari dan uiteindelijk tot de keuze voor Bones kwam. In maart werd die keuze pas bekendgemaakt. Stapje voor stapje, alles volgens plan.
Net zo zorgvuldig werd Equinox samengesteld. Het zijn vijf eilandjes, die van over de hele aardbol werden samengetrokken tot een archipel: Georgi nam deel aan de Roemeense X-Factor, Trey is een singer-songwriter uit Los Angeles, Johnny kwam tot de halve finale van America’s Got Talent, en Vlado was achtergrondzanger bij Kristian Kostov, de succesvolle Bulgaarse inzending van vorig jaar.
En dan natuurlijk Zhana. Eerst aan de zijkant, daarna in het midden. Helemaal aan het einde, als de muziek is weggevallen en de andere zangers stil zijn, klinkt alleen haar laatste uithaal nog. De vrouw die zweeg, maar als laatste overbleef.