De aankondiging dat Conan Osíris mee zou doen aan de Portugese voorronde zorgde in eigen land al voor opwinding en toen zijn song bekend werd begonnen ook festivalwatchers uit heel Europa elkaar aan te stoten: Telemóveis (‘Mobiele telefoons’), dát moet je luisteren. Het kon eigenlijk niet anders dan misgaan. Maar dat gebeurde niet. Osíris kreeg zowel van de jury’s als de televoters de hoogste score en zodra zijn naam genoemd werd scandeerde de zaal: ‘Conan! Conan! Conan!’

Tovenaar
Is die geestdrift terecht? Ja. Want wat je ook van Telemóveis vindt: Portugal knipt hiermee Eurovisie een flink stuk verder open. Zo iemand als Conan Osíris zagen we niet eerder. Hij is de tovenaar die vier muzikale windrichtingen opzuigt, ze in zijn bliepend oplichtende brein met elkaar vermengt en vervolgens als nieuwe songs over ons heen spuugt. We herkennen elektronische dansmuziek, oosterse melodieën, middeleeuwse ballades en Portugese volksmuziek – maar wat we horen is iets heel nieuws, het is hoogst originele Conanische kunst.

Normal
Zelf noemt hij het ‘normal music’. Of, toegelicht: ‘Normal music is any song that can be absorbed by a living being. Normal music is a song that gives what one wants: to laugh, to cry, to dance, to travel, to take a bath.’
Leuk beeld trouwens, hierboven, van die vier windrichtingen, maar het zijn er natuurlijk veel meer. Zo zijn zijn teksten meestal in het Portugees, maar ze kunnen net zo goed Japanse refreintjes bevatten, de nummers kunnen EIN ENGEL heten, of anders YALLA 50 ANGELS, waarin zowel de zinnen ‘Yalla habibi’ als ‘Fifty gods in this bitch’ voorkomen.

Beeld
O, en doet hij een fotoshoot voor Vogue? Dan zien we hem gehurkt naast een stapeltje diepvriesschaaltjes of staand met een regenbui van vallende vissticks om hem heen. Uiteraard maakt hij ook van zijn optredens iets wat visueel beklijft. Hij en zijn vaste danser João Reis Moreira droegen tijdens de voorronde-uitvoeringen van Telemóveis een langharig pak van de ontwerpster Adriana Ribeiro. In de halve finale een donkere versie, in de finale een witte. Om hun linkerhand een metalen klauwhandschoen, voor de onderkant van Conans gezicht een door hemzelf ontworpen masker. João danste op de toppen van zijn tenen en liet zich soms zomaar, met voeten in de lucht, vallen. Om meteen weer op te staan en passen te maken op de toppen van zijn designersneakers.

De tekst
En dan die tekst. De vertaling van de titel is dus ‘Mobiele telefoons’. Maar waar gaat het lied over? De eerste regels: ‘Ik heb mijn mobiele telefoon kapotgemaakt toen ik naar de hemel wilde bellen om te zien of ik dit verdriet kwijt kon raken. Of te weten te komen of ik degene ben die zal sterven.’ Conan verloor zijn vader op jonge leeftijd. Doelt hij daar misschien op? ‘Ik wil niet over de tekst praten,’ zei Conan in een interview. ‘Dat is net zo stom als een grap uitleggen. Een grap leg je niet uit, je vertelt hem. Wie het begrijpt, begrijpt het.’

Ik
In elk geval is de tekst niet consistent: tijdens zijn optredens improviseert Osíris nogal eens. Hij brengt variaties aan in de woorden en de melodie, en João in de dans. Wat wel blijft: het ‘refrein’ waarin Conan zingt ‘Wie vermoordt wie? Wie doodt wie? Dat weet ik niet eens’, om het lied te eindigen met opnieuw een vraag: ‘Wie schoot de pijl af?’ En daar zelf antwoord op te geven: ‘Ik.’

Tiago
Conan Osíris is de kunstenaarsnaam van de dertigjarige Tiago Miranda. ‘Conan’ komt van de door hem bewonderde anime-serie van Hayao Miyazaki, Conan, de toekomstjongen. ‘Osíris’ koos hij vanwege de Egyptische god. Conan is al een paar jaar een fenomeen in Portugal. Hij bracht drie albums uit. Het eerste, een EP, stamde uit 2014 en droeg de titel (SILK). Het tweede heette MUSICA, NORMAL (2016) en in 2017 was er ADORO BOLOS, hetgeen betekent: Ik hou van taart.

Festival da Canção
In de voorronde, die al sinds de Portugezen meedoen aan Eurovisie Festival da Canção heet, nam Osíris het in de finale op tegen zeven anderen. Na zijn optreden ging een groot gedeelte van de zaal staan en het duurde door het stormende applaus even voor het volgende lied kon beginnen. Dat de zanger, die soms wat ongenaakbaar lijkt, bewogen was door deze steun, bleek uit het in ongeloof hoofdschudden dat hij na de bekendmaking bleef doen. Tijdens de reprise van zijn winnende lied deed hij vervolgens iets wat we nog niet vaak zagen: hij bedankte zijn concurrenten door hun namen een voor een te noemen.

Gebeurtenis
Portugal was lang het vale eendje van Eurovisie: meer dan vijftig jaar stuurde het land liedjes die niet eens in de buurt kwamen van de top vijf. Tot 2017. Toen veranderde alles – we schreven hierover in een artikel met de titel ‘Er is iets gebeurd in Portugal’. Er werd door de programmmaleiding bij de componisten namelijk bewust gevraagd om ‘géén typische Eurovisieliedjes’. Salvador Sobral werd gekozen en met zijn intieme Amar pelos dois kreeg hij daarna in Kyiv niet alleen een recordaantal aan jurypunten maar ook een recordaantal televotingpunten.
Vorig jaar werd het festival dus in Lissabon gehouden. Sobrals opvolgster Cláudia Pascoal verging het daar helaas minder goed. Ze werd laatste. Wellicht & waarschijnlijk is Conan weer van een heel ander kaliber. We zullen het zien tijdens de eerste halve finale – maar nu is al duidelijk: er is in Portugal opnieuw iets gebeurd.

 

Meer weten over de andere inzendingen van 2019? Klik hier.