Het gezoem van gloeidraad, een vrouw die haar blik afwendt. Een kamer die baadt in donkere, diepgroene schakeringen. En dan een pianotoets die langzaam wordt ingedrukt. Het geluid echoot langs wolkjes van Magritte, zwiert langs doorkijkjes en mengt zich met een drietal woorden: Empires. Fade. Away. Keizerrijken verdwijnen. En dat komt, volgens Blanche, omdat de mens bang is. Het is het begin van Empire – de eerste single van het gelijknamige album dat eraan komt. Maar het zijn niet alleen de tekst en de melodie die beklijven; het is misschien nog wel meer de clip die erbij hoort.

Zestienduizend euro
Want Empire heeft niet zomaar een videoclip. Nee, het is een videoclip die bol staat van mode en surrealisme. Zo zijn de hoog getailleerde broek en de smoezelige gympen, die Blanche in Paradiso droeg (december 2018), verruild voor een Italiaanse designjas (een gele Moncler) ter waarde van zestienduizend euro. En klinkt Empire, na vijftien maanden studiowerk, nóg grootser en nóg bombastischer dan toen. Toen, op die ene avond. Toen Blanche voorzichtig, All alone in the danger zone, haar Eurovisieliedje bracht en – al vingerknippend – nieuw werk liet horen.

Boven de werkelijkheid
Mode dus. En het surrealisme. Om die kunstvorm een beetje te kunnen begrijpen, moeten we terug naar 1924: het jaar waarin de Franse dichter André Breton zijn Manifeste du surréalisme schrijft. Daarin stelt hij dat het surrealisme een techniek is waarbij de oerinstincten domineren en het bewuste langzaam afdrijft. Splits je het woord in tweeën, dan krijg je sur (boven) en realisme (werkelijkheid). Boven de werkelijkheid dus. Inspiratiebron voor de clip vormen de schilderijen van Gertrude Abercrombie, vertelt Blanche in dit interview. ‘En meer in het algemeen surrealistische schilderijen. We wilden een sterke, heldere, directe emotie laten zien.’

Abercrombie
Maar wie is die Gertrude Abercrombie eigenlijk? In dit boek geeft schrijver Donna Seaman antwoord op die vraag. Daarbij zoomt ze in op de dromerige sfeer en de raadselachtige thema’s die de kunstwerken van Abercrombie omgeven, en citeert ze de meesteres zelve: ‘Surrealisme behoort mij toe omdat ik een behoorlijk realistisch persoon ben, maar niet alles wat ik zie bevalt me.’ Tijdens het schilderen neemt ze daarom een loopje met de werkelijkheid. Ze elimineert alle dwaasheid en voegt, in plaats daarvan, mysterie toe. ‘Zo wordt het mijn eigen droom,’ legt Abercrombie uit.

De kat en de bezem
Dat de werken van Abercrombie in Blanches Empire soms wel héél dicht benaderd worden, blijkt bijvoorbeeld als je naar minuut 02.22 scrolt. Zet het fragment op pauze en leg dit kunstwerk ernaast. Wat blijkt? Juist ja. Het een is een moderne interpretatie van het ander. Maar Blanches video ademt vooral de sfeer van Gertrude and Christine. Over dit (zelf)portret schrijft Seaman: ‘De kunstenaar zit in het midden van een logeerkamer, met grijze muren en een zwarte vloer. Ze kijkt ons indringend aan en houdt haar lichaam in een strakke pose, de armen tegen zich aan gedrukt.’ De enige attributen in de pijnlijk lege kamer zijn een zwarte kat die met een elegant, smal lint aan de kunstenares vastzit én een bezem die tegen de muur leunt. Het zijn voorwerpen die magische krachten suggereren. Iets bovennatuurlijks.

Dit hier is geen pijp
En daarmee zijn we weer terug bij de kern van het surrealisme. Het surrealisme dat in Blanches Empire niet alleen als rode draad fungeert, maar eveneens als raadsel. Want de clip bevat tal van verwijzingen naar ook nog andere kunstenaars. Zo lijkt Blanche, op eigentijdse wijze, dit schilderij van Max Ernst te interpreteren én te hinten op het meer hedendaagse Plastic tree van Pascale Marthine Tayou. En wat te denken van René Magritte, de Belgische kunstenaar die furore maakte met zijn vervreemdende voorstellingen? Niet alleen lijken de wolkjes en de doorkijkjes een subtiele knipoog naar zijn artistieke oeuvre; ook wordt er in Empire gerefereerd aan La trahison des images – een schilderij dat wereldberoemd is vanwege zijn onderschrift: Dit hier is geen pijp (Ceci n’est pas une pipe). Hiermee bedoelde Magritte dat de pijp eigenlijk geen echte pijp is, maar enkel een weergave van de pijp en dus niet meer dan een met olieverf beschilderd doek. Mocht je meer willen weten over dit prachtige schilderij, lees dan vooral dit vuistdikke boek. En oh ja, geestig detail, de grote inspirator van de Amerikaanse Abercrombie was dus Magritte.

Vernietiging
Terug naar de betekenis van het liedje. Daarover zegt Blanche: ‘Het lied is geschreven als fictie, waarin de protagonist haar leven wijdt aan het bouwen van een keizerrijk. Een koud rijk vol zekerheden, feilloosheid en waarin emoties afwezig zijn. Waar de liefde als een koorts wordt bestempeld waarvan je af wil.’ Everything we are hanging in fear / it’s a kind of fever, for people / as strong as we are. Maar er gloort hoop. Want zowel het lied als de video gaan over de vernietiging van dit kille rijk waarin iedere stap vanzelfsprekend is. Empire visualiseert verwoesting en wendt zich daarbij tot drie bestandsdelen: de verbeelding, het absurde en de dromen. De bouwstenen van het surrealisme.

Lees hier onze vorige Eurovisievondsten:
Mahmood – Eternantena
Monique Melsen – Pomme pomme pomme
zalagasper – Box