Voor de tweede keer sinds 1999 (toen de regel om in eigen taal te zingen werd opgeheven) stuurt Noorwegen een liedje in het Noors naar het Songfestival. De in eigen land bekende groep Gåte brengt Ulveham, waarin folklore wordt gecombineerd met rock. Volgens de groep is het geen typisch songfestivalnummer, maar wel geschikt, omdat het Noorse cultuur overbrengt. ‘Niet iedereen zal het leuk vinden, maar we denken niet dat mensen het gewoon maar “oké” gaan vinden.’

Gåte
Gåte (‘raadsel’) staat werd in 1999, in het Noorse Trondheim, opgericht door broer en zus Gunnhild en Sveinung Sundli, samen met Magnus Børmark, Gjermund Landrø en Martin Langlie. Hun liedjes vaak geïnspireerd door Noorse folklore waardoor de nummers een mysterieuze sfeer krijgen. Deze mysterieuze sfeer vertalen ze ook naar bijzondere live-optredens, waardoor de band een grote reputatie heeft opgebouwd. Hun albums behaalde dan ook meerdere top-tiennoteringen.

Interesse in Noorse volksmuziek
Gunnhild en haar broer Sveinung Sundli groeiden op met ouders die zich interesseerden in Noorse volksmuziek en dit ook toepasten in de muzikale opvoeding van hun kinderen. Zij leerde hun kinderen traditioneel viool spelen en Gunnhild leerde toen ook te kveden: een traditionele Noorse manier van zingen. Sveinung raakte in zijn tienerjaren geïnteresseerd in moderne muziek en begon te experimenteren met synthesizers en muziekprogramma’s. Toen Gunnhild werd gevraagd om het openingsprogramma van een Zweedse folkrockband te verzorgen, vroeg ze haar broer mee. Hun eerste optreden werd een combinatie van volksmuziek en moderne synthesizer.

Ontbinding van de band
In 2005 werd de band ontbonden en gingen de leden hun eigen weg. Op oudjaarsavond (2005) gaven ze een afscheidsconcert en het jaar daarop kwam nog hun album ‘Liva’ uit. Sveinung Sundli was toen al bezig met het opzetten van meerdere uitgaansgelegenheden in Trodheim. Gunnhild Sundli begon haar carrière als actrice en bracht in 2013 haar eerste soloalbum uit. Kenneth Kapstad werd lid van de groep Motorpsycho. Magnus Børmark richtte de band 22 op en bracht in 2023 zijn solodebuutalbum uit.

Gåte (2017- heden)
In 2017 kwam de band weer bij elkaar. Toen bestaande uit Gunnhild Sundli, Sveinung Sundli en Magnus Børmark. Datzelfde jaar brachten ze een EP uit en het jaar daarop een album. Op het akoestische album ‘Nord’, wat in 2021 werd uitgebracht, werd het trio uitgebreid met percussionist Jon Even Schärer. In 2023 werd de band weer een trio nadat Sveinung Sundli de groep verliet. In 2024 won de groep met twee nieuwe leden, Mats Paulsen en John Stenersen, de Melodi Grand Prix.

Melodi Grand Prix
Na een tijdelijke stop van de band – een paar jaar geleden – en een herstart met gedeeltelijk nieuwe bandleden, kwam vorig jaar de vraag aan Gunnhild of ze als solo-zangeres mee wilde doen aan de Noorse Eurovisievoorronde. Ondanks dat ze dat een eer vond, voelde het aangewezen liedje niet als een perfecte match. Omdat ze zich meer thuis voelde in de volksmuziek, vroeg ze aan haar mede-bandleden of zij het zagen zitten om deel te nemen aan de Noorse muziekwedstrijd. De band was het er al snel over eens dat dit jaar het juiste moment was.

Controverse
Na het eerste Melodi-Grand-Prix-optreden (zoals de Noorse voorronde heet) van Gåte, ontstonden er twijfels bij de Noorse omroep NRK. Naar verluidt was de tekst van Ulveham gedeeltelijk overgenomen van de duizend jaar oude ballade Møya i ulveham. Ondanks dat die relatief onbekend is én vrij van auteursrechten, moest de band alsnog de tekst van hun liedje aanpassen omdat zowel het Eurovisie Songfestival als Melodi Grand Prix de regel hebben dat er voor de wedstrijd originele muziek gemaakt moet worden. De band zag hier geen probleem in en wist het nummer zo aan te passen dat ze nog steeds het oorspronkelijke verhaal konden vertellen. De nieuwe versie kreeg groen licht.

(Møya i) Ulveham
Ulveham gaat dus over het liedje Møya i ulveham, waarin een meisje vertelt dat haar moeder is overleden tijdens de bevalling en haar vader uiteindelijk met iemand anders ging trouwen. De stiefmoeder van het meisje was heel jaloers vanwege de populariteit van het meisje in de gemeenschap. Die jaloezie was zo groot dat de stiefmoeder het meisje een aantal vloeken oplegde. Zo veranderde ze haar eerst in een naald, toen in een mes en vervolgens in een zwaard. Ondanks deze transformaties bleef het meisje geliefd. Dit maakte de stiefmoeder zo boos dat ze, als laatste vloek, het meisje veranderde in een wolf die voor altijd alleen in het bos zou moeten dwalen. De enige manier om deze vloek op te heffen is om het bloed van haar broer te drinken.

Duistere wending
‘Ze gaf me een huid als een grijze wolf,
ze zwoer dat ik alleen door het bos zou dwalen,
en ik zal nooit goed of heel worden,
totdat ik het bloed van mijn broeder drink.’

Ulveham van Gåte eindigt met een duistere wending. Het meisje veranderen in een wolf blijkt een hele grote fout te zijn van de stiefmoeder. Het meisje neemt namelijk eindelijk wraak door haar aan te vallen: ‘Ik scheurde haar hart eruit, zodat haar bloed vrij vloeide.’ Niet dat het iets uitmaakt voor de arme broer – de laatste zin van de song is namelijk deze:
‘En toen ging ik mijn broers bloed drinken.’

copright foto: Ole Ekker