Omhelzing

In 1998 was ik vijf jaar oud, een leeftijd waarop je niet nadenkt over wat er buiten de muren van je eigen huis gebeurt. Mijn wereld bestond uit mijn speelgoed; het geven van namen aan knuffeldieren en het bouwen van Duplo-kastelen slokte al mijn aandacht op. Ik was wel oud genoeg om tv te kijken, maar te jong om 25 nummers op de bank te blijven zitten. Mijn moeder had mij waarschijnlijk ook al lang naar bed gebracht toen Dana International het podium betrad.

Ik was er dus niet bij, maar stel het me wel graag voor: hoe iedereen keek toen ze naar voren liep, met haar armen gespreid alsof ze een omhelzing wilde inzetten.

Ik stel me voor hoe die avond, op een vloerkleed voor de televisie, een meisje lag dat vanaf dat moment besloot om geen laaghangende spijkerbroeken meer te dragen en haar stekeltjeshaar te laten groeien tot lange, blonde lokken.
Hoe, in een drukke woonkamer, een man zich in zijn bier verslikte en zich in de opmerking ‘transseksuelen zijn hetzelfde als travestieten’ vergiste.
Hoe, verstopt op een slaapkamer, een jongen zichzelf herkende op televisie – eindelijk – en het de dag erna durfde te zeggen.
Hoe een gesprek op gang kwam tussen studenten, die toen nog niet bekend waren met de gendertheorieën van Butler, maar ze al snel zouden verspreiden als belangrijke collegestof.
Hoe, in een kroeg een man moest terugkomen op zijn eerdere statement dat een man nooit een vrouw kon worden en die avond verliefd werd.
Hoe in talloze huiskamers erover werd gesproken, erover werd nagedacht en hoe honderden transgenders zichzelf op televisie zagen en samen met Dana International die avond wonnen.

Ik kijk nu, bijna twintig jaar later, de beelden terug via YouTube. Via die website kun je niet alleen filmpjes van gamende of stuntende vloggers bekijken, maar gelukkig ook alle optredens van het Eurovisie Songfestival. Ik zie Dana International zingen – ‘Viva Maria, Viva Victoria, Aphrodita, Viva la Diva’ – en zie een symbool zingen.

Die dag, in 1998, kreeg de LHBT-community er een symbool bij. Met name de T kon een rolmodel omhelzen, een omhelzing die werd ingezet toen Dana International het podium in Birmingham opliep. Ze liet de wereld zien dat de twee binaire hokjes Man-Vrouw niet vaststaan, maar doorbroken kunnen worden. Ze opende ogen en gesprekken, doorbrak taboes en liet zich niet uit het veld slaan door hatelijke opmerkingen of acties.

Dat was niet altijd makkelijk voor haar, zoals toen ze in Israël lange tijd werd verbannen van televisie en radio. Ze zou een verkeerde invloed hebben op de Israëlische jeugd, een verkeerde boodschap overbrengen. Ze liet zich daardoor niet tegenhouden en met haar optreden tijdens het Eurovisie Songfestival bewees ze juist het tegendeel. Dana International is een pionier voor transgenders, een symbool voor de LHBT-community, een strijder voor transgenderrechten – en ook nu, jaren later, neemt ze die rol nog steeds graag op zich.

Ik spoel het YouTube-filmpje terug naar het begin. Ik zie weer hoe ze het podium oploopt met haar armen in de lucht en stel me voor hoe de wereld haar toen omhelsde. Ook ik wil mijn armen om haar heen.