Weinig kans dat de Israëlische Netta  straks – tussen de repetities door – naar Judas van Amos Oz grijpt. Of dat de Vlaamse Sennek opeens met de laatste Brusselmans onder haar arm richting de persconferentie loopt. Begrijp ons niet verkeerd: tuurlijk lezen onze Eurovisiesterren, maar nu even niet. Want tijd is schaars. In Eurovisieland kent iedere minuut een eigen planning en zijn de artiesten drukker dan Trump. Toch kon team-Eurostory het niet nalaten om verschillende artiesten naar hun favoriete boeken te vragen. So… euh… do you have some literature advice for us?

Montenegro

De Montenegrijnse zanger Vanja Radovanović gaat nooit op reis zónder een exemplaar van De kleine prins in zijn koffer of handbagage. Het beroemde boekje, waarvan wereldwijd zo’n tachtig miljoen exemplaren werden verkocht, is voor Vanja van grote waarde. ‘Als ik even niet meer weet wat ik moet doen, dan pak ik De kleine prins erbij,’ vertelt hij met een blos op de wangen. ‘Echt waar. Als ik bijvoorbeeld aan het toeren ben, dan is De kleine prins echt zo’n verhaal waardoor je weer even tot dromen aangezet wordt. De kleine prins geeft je het gevoel dat de wereld prachtig is. Het is een verhaal waardoor je weer even op “reset” kan drukken.’

Het verhaal gaat over een piloot die met zijn vliegtuig motorpech krijgt. Uitgerekend in de Sahara! Daar ontmoet hij een kleine blonde jongen, een kleine prins. In de dagen die volgen vertelt de prins stukje bij beetje over zijn thuisplaneet en zijn reizen naar andere werelden. Aan de hand van De kleine prins reflecteert Vanja zijn bestaan. ‘Het verhaal brengt mij steeds weer terug naar de basis van het leven: de liefde, de lach, de dingen die wij eigenlijk heel erg makkelijk vergeten. Het toont mij de mooie kant van het mens zijn. Een waar meesterwerk.’

Toch belanden er soms ook andere boeken in de koffer van Vanja. ‘Onlangs nam ik een boek mee: wil je écht niet weten. Echt niet. Vooruit dan. Een aantal weken geleden vloog ik naar Lissabon om de postcard van Inje op te nemen. In de haast heb ik toen een willekeurig boek uit de kast van mijn zus gepakt. Het was een roman van schrijfster Lauren Weisberger, die van de The devil wears Prada-reeks. Sorry! Ik schaam mij daar een beetje voor.’ De mooiste zin uit zijn liedje? ‘Oef, dat vind ik een hele lastige. Mag ik het in het Montenegrijns zingen? Drhti ljubav kao prut / Usred ljeta zamrznut. Als je het vertaalt, dan betekent het evenveel als Liefde trilt als een zacht blaadje dat, bevroren in de zomer alle waarschijnlijkheid tart …’

Zwisterland

Wegens ziekte moest zangeres Coco de Eurovision-in-Concert-persmiddag, waarop Eurostory deze boekenvragen aan de artiesten voorlegde, aan zich voorbij laten gaan. Wel was haar broer Stee, die eveneens deel uitmaakt van het duo ZiBBZ, van de partij. Geflankeerd door een Zwitsers vlaggetje vertelde hij uitvoerig over het boek dat hij op dit moment leest. ‘Dat is The war of art. Een ongelooflijk interessant boek van schrijver Steven Pressfield. Het gaat er eigenlijk over hoe een beginnend artiest zijn of haar strubbelingen kan overwinnen. Omdat het nu heel erg druk is, heb ik ‘m niet in mijn koffer zitten, maar ligt-ie thuis op m’n nachtkastje. Thuis in Los Angeles. Een ander boek dat mij getriggerd heeft, is The power of Now van Eckhart Tolle. Dat boek gaat over hoe we onszelf van psychische pijnen kunnen verlossen en hoe je tot jezelf kan komen door in het “nu” te leven. Handig voor straks op het Songfestival. Daar willen wij helemaal onszelf zijn.’

Hoewel zijn zus Coco de tekst van hun Songfestivalinzending Stones heeft geschreven, weet Stee direct wat haar lievelingszin is. ‘Dat is Wrong people with the right to know / but I can’t do anything about it. Ik weet hoe Coco het schrijfproces heeft ervaren, wat zij erbij voelde, en dat dit volgens haar onze beste zin is. Ons lied gaat namelijk over pesten, treiteren en hoe nagenoeg iedereen op jonge leeftijd gekweld wordt. Maar die ene zin reikt verder dan dat. Tegelijkertijd is-ie van toepassing op de wereld waarin wij nu leven. Over alles wat er in landen om ons heen gebeurt. Zo zit er ergens in deze wereld a wild joker op zijn troon. Die grapjas kunnen wij enkel verslaan door verandering bij onszelf te zoeken. Daarom heeft Coco de tekst ook in de ik-vorm geschreven. Want als jezelf die steen niet gooit, wie gaat het straks dan wél doen? Als je zelf niet verandert, mag je dan wel verandering van anderen eisen?’

Oké. Terug naar de boeken. Stee, welk boek was in jouw jeugd favoriet? ‘Harry Potter! Uiteraard heb ik ze alle zeven gelezen. Ik vind het geweldig als een boek je naar een andere maatschappij weet te brengen. Schrijfster Rowling sleurt je regelrecht een andere wereld in. Dat maakt die serie zó uniek. Zij is simpelweg een genie. Mijn favoriete karakter uit de reeks is Sirius Zwarts. Hij helpt Harry namelijk op een goede, maar uiterst mysterieuze wijze. Eigenlijk heb je gedurende het hele boek geen idee wat er met die Zwarts aan de hand is. Uiteindelijk blijkt hij een prima kerel te zijn, die ook nog eens familie is.’

Slovenië

Ook de Sloveense zangeres Lea Sirk viel tijdens haar tienerjaren in katzwijm voor Harry Potter. ‘Ik heb alle boeken gelezen! Ik vind het fantastisch om mijn eigen fantasiewereld te creëren en dat is iets wat J.K. Rowling bij uitstek doet. Trouwens, toen ik met de verfilming van De steen der wijzen geconfronteerd werd, was ik zó teleurgesteld. Ik had het me allemaal anders voorgesteld. Mijn droomwereld barstte in stukjes uiteen. Mijn favoriete personage? Hermelien natuurlijk. Met haar ongebreidelde intelligentie wist zij mij te inspireren. Zij wist áltijd wat ze moest doen. Nadat ik alle Harry Potters had gelezen, ging ik in Genève studeren. Daar moest ik al die domme muziekboeken lezen. Dat was helemaal niets voor mij…’

Op het conservatorium in Genève (Le conservatoire de musique de Genève) zet Lea haar eerste stappen in de wereld van de muziek. ‘Inmiddels ben ik zo’n tien jaar actief in de muziek. Sterker nog: ik stond al twee keer eerder op het Eurovisiepodium, maar dan als achtergrondzangeres. Dus ik weet wel een beetje wat ik kan verwachten. De laatste jaren is mijn leven heel erg veranderd. Zo ben ik onder meer moeder van twee dochters geworden. Mijn deelname aan EMA – de Sloveense voorronde – zag ik als mijn laatste kans om terug te keren naar de muziek. Hvala, ne! betekent “nee, dankje!” en gaat erover dat ik geen onderdeel meer van het systeem wil zijn. Van een wereld waarin continu sprake is van manipulatie. Hvala, ne! komt op voor de mensen die hetzelfde voelen, maar het eigenlijk niet durven te zeggen. Jarenlang ben ik in gevecht met mezelf geweest. Wat wil ik wel en wat niet? Wat is nu echt en wat nep? Nu wil ik eerlijk tegenover mezelf zijn. Tegenover de hele wereld. Ik wil iedereen Hvala, ne! laten zeggen. Kies voor jezelf, kies voor de dingen die je leuk vindt.’

Lezen doet de Sloveense Lea nauwelijks nog. ‘De meeste boeken vind ik saai. Als ik mijn kinderen voorlees, dan zijn het vaak verhaaltjes die ik zelf heb geschreven. Op de momenten dat ik wel lees, heeft het vaak iets met psychologie te maken. De mooiste zin uit mijn lied? Da skrivnost je tem, ne prodajaj se vsem / To je najbolj passe / Hvala, ne, ne! Over dat je je niet aan iedereen moet verkopen. Hopelijk pikken mensen het op. Maar goed, ik weet het niet hoor, de geschiedenis herhaalt zich namelijk altijd. Iedere generatie maakt dezelfde fouten.’

Denemarken

Ook zanger Rasmussen hoopt lessen uit het verleden te kunnen trekken. In zijn Higher ground grijpt hij terug op het levensverhaal van Sint Magnus: een jonge zeeheld, die in het staartje van de elfde eeuw, door de Noorse koning meegenomen wordt op expeditie naar de Hebriden en Anglesey. Als de Noren tijdens de expeditie slaags raken met twee graven uit Wales, weigert de jonge Magnus mee te vechten en gaat hij over op het zingen van psalmen. ‘Conflicten meed Sint Magnus maar al te graag,’ vertelt Rasmussen. ‘Hij gebruikte veel liever woorden in plaats van wapens. Dat is de boodschap die ik Europa straks heel graag mee wil geven. Mensen moeten streven naar vredelievende oplossingen in plaats van duels. Als er sprake van onenigheid is, trek dan niet het zwaard, maar open je armen en oren.’

Een vredige boodschap die – volgens Rasmussen – eveneens verpakt zit in de mooiste regel van z’n lied. ‘Het liefst zing ik de eerste zin uit het refrein. Freeze the arrow in the air / Make your mark and leave it hanging there / Be the first to turn around / Take the leap to land on higher ground. Oh, wacht, dat is eigenlijk het hele refrein. Haha! Nou ja, die vier regels dus.’

Veel tijd om te lezen heeft de Deens Eurovisiester niet. ‘Een tijdje geleden heb ik aan de Aarhus Universiteit een master Muziek en Drama behaald. Daardoor lees ik nu vooral theaterstukken. Als ik terugga naar mijn jeugd, dan is de keuze veel makkelijker. Als tiener werd ik namelijk bevangen door Het oneindige verhaal van schrijver Michael Ende. Dat verhaal heeft mij volledig weggeblazen.’ Het oneindige verhaal gaat over Bastiaan die zich met een gestolen boek op de zolder van zijn school verstopt. Naarmate de uren verstrijken, raakt Bastiaan meer en meer in de ban van het verhaal. Om klokslag twaalf – middernacht – wandelt hij het boek binnen omdat de koningin van het land Fantásië hem roept. Opeens is hij niet meer het jongetje dat gepest wordt, maar een superheld met een loodzware missie.

Voor Rasmussen’ favoriete boek van de afgelopen jaren stapt hij de grens over naar buurland Zweden. ‘Gerechtigheid heet het. Het is het derde en laatste deel uit de Millennium-trilogie van de Zweedse schrijver Stieg Larsson. Hoewel Larsson Zweeds is, voel ik toch wel een soort van connectie met hem. Denen en Zweden. Het scheelt allemaal niet zo veel…’

San Marino

Van donkere verhalen uit Scandinavië naar de meer mediterrane voorkeuren van Jessika Muscat. Niet geheel verwonderlijk als je bedenkt dat de zangeres geboren en getogen is in Mosca, een stad op Malta met zo’n 18.000 inwoners. ‘Naast mijn leven als zangeres geef ik les aan scholieren. Ik breng hen de Spaanse taal bij. Dat is gelijk ook de reden dat ik gek ben op Spaanse boeken. Zo vind ik El árbol de la diana van Mercedes Guerrero prachtig. Vroeger las ik vooral delen uit de populaire Britse kinderboekenreeks The Famous Five van Enid Blyton. Vier kinderen en een hond, die samen mysteries oplossen als amateurdetectives.’

Het voor de klas staan is voor de Maltese Jessika inspiratie geweest om Who we are te kiezen. ‘Het lied gaat over gepest worden en hoe daarmee om te gaan. Zelf ben ik ook een hele tijd gepest geweest, en ik vermoed dat velen soortgelijke momenten op het schoolplein hebben doorgemaakt. Who we are roept leerlingen, maar ook volwassenen, op zich niet te laten kisten. Probeer ondanks alle negatieve emoties toch het positieve te blijven zien.’

Jessica staat straks niet alleen op het Eurovisiepodium. Zij wordt bijgestaan door de Duitse zangeres Jenifer Brening. Jenifer neemt het rapdeel van Who we are voor haar rekening. Als het over onlangs gelezen boeken gaat, flapt Jenifer er direct een titel uit. ‘Grey van schrijfster E.L. James,’ verklapt Jenifer aan Eurostory. ‘Ik hoop niet dat jullie nu een verkeerd beeld van mij krijgen. Het gaat mij ook niet zozeer om de erotiek die erin voorkomt, maar eerder om de manier waarop het geschreven is. Vlot en voor iedereen toegankelijk. Dat spreekt mij aan. Het verhaal dat mij als kind altijd erg geraakt heeft, is De graaf van Montecristo van de Franse dramaturg Alexandre Dumas. Een roman uit 1844 die later meermaals verfilmd is.’ Een klassieker die het leven van de jonge zeeman Edmond Dantès beschrijft. Het leven lacht Dantès toe, tot hij ten onrechte wordt opgesloten in de donkere kelders van het Château d’If.

IJsland

Over verderf gesproken. Het boek dat de IJslandse zanger Ari momenteel leest, is allesbehalve een verhaal om vrolijk van te worden. Het gaat over wraak, oorlog en de ontembare honger naar macht. Red rising (in het Nederlands Rood) is het eerste deel van De Mars Trilogie van New York Times-bestsellerauteur Pierce Brown. Een debuut dat volgens recensenten doet denken aan De Hongerspelen van Suzanne Collins en Ender’s Game van Orson Scott Card. Red rising beschrijft het leven van de zestienjarige Darrow. Hij woont op Mars, leeft ondergronds en werkt in de mijnen. Hij behoort tot de Roden, de laagste klasse van de samenleving. Als zijn grote liefde Eo ter dood wordt veroordeeld, zint hij op wraak en wordt hij gepusht het op te nemen tegen de hoogste klasse: de Gouden. Volgens Ari behandelt het boek een duidelijk thema. ‘Het gaat over armoede en over hoe je – vanuit een lagere positie – invloed op anderen kunt uitoefenen. Ik heb het boek overigens niet in mijn koffer. Die zit namelijk vol met kleding, cosmetica en andere dingen. Vroeger was ik vooral gek op Harry Potter. Met name deel vijf, Harry Potter en de Orde van de Feniks. Mijn favoriete zin uit m’n Eurovisielied? Dat is In every single language / There’s a word for love and for blame. Er is geen taal op de wereld die geen eigen variant op “I love you” kent…’

Duitsland

Hoewel de IJslandse Ari geen moment twijfelde over de lievelingszin uit zijn lied, heeft Michael Schulte iets meer tijd nodig. ‘Oef, dat is heel lastig te zeggen,’ vertelt de 27-jarige zanger die met You let me walk alone  Duitsland vertegenwoordigt. ‘Ik ben vooral heel erg trots op het lied als geheel. Dat maakt het voor mij zo moeilijk om er specifiek één zin uit te pikken. De mooiste tekstregel uit mijn lied is misschien toch wel de eerste. Of eigenlijk de eerste drie. I’m a dreamer / A make-believer / I was told that you were, too. Hierdoor zit je er direct in. You let me walk alone gaat over mijn overleden vader. De eerste keer dat ik het aan mijn familie liet horen, reageerde iedereen best emotioneel. Het is nu zo’n dertien jaar geleden dat hij gestorven is. Doel van het lied is om anderen, die in een soortgelijke situatie verkeren, verder te helpen. Kracht te geven. Te laten voelen dat zij niet alleen zijn.’

Michael is een dromer, niet echt een lezer. ‘Ik ben vooral druk met het maken van muziek, met zingen, concerten geven. Hoewel ik niet echt een lezer ben, heb ik wel alle delen uit de Harry-Potter-reeks verslonden. Ook hier weer geen favoriet. Ik beschouw die zeven verhalen als geheel, niet als zeven aparte delen. De manier waarop J.K. Rowling je meeneemt naar een onbekende wereld, is trouwens ongelooflijk knap. Alles verhoudt zich tot elkaar. Fragmenten uit het eerste komen opeens weer terug in het zevende. Heel erg knap als je dat kan.’

Van de boeken door naar de teksten.

Ja, Eurovisie draait om aankleding, lichtshows, pakkende nummers, dans en zuivere zang, maar je zou haast vergeten dat het natuurlijk begon als een liedjesfestijn. Dichteres Ellen Deckwitz maakte onlangs de tekstuele balans op. Waar gaan de nummers in 2018 over? Welke themata overheersen? Welke teksten springen eruit, welke deprimeren? Lees het hier op Eurostory!