In het voorjaar van 2018 sprak Eurostory lang met Cornald Maas, sinds vele jaren vaste commentator tijdens het Eurovisiesongfestival. Toen al blikte hij vooruit op het boek dat dat najaar zou verschijnen: ‘Ik schets het levensverhaal van mijn moeder […] Ik doe dat aan de hand van honderden en honderden brieven die ze mij gestuurd heeft sinds mijn zeventiende, toen ik uit huis ging, en later ook talloze mails, apps, kattenbelletjes die ze op mijn bed achterliet als ze in mijn huis had gelogeerd.’ Dat werd Ach kind toch, de dwarsdoorsnede van een bijzondere moeder-zoon-relatie. Eurostory las het, en liet de muziek spreken: wat vertelt het Songfestival ons over de band tussen moeder en kind?
‘Samen met mijn oma verhuisde mijn moeder mij naar Leiden toen ik daar, net achttien geworden, mijn eerste studentenkamer betrok. […] In hoog tempo maakten ze de kamer schoon. Er werd druk geschoven met de meubeltjes die ik had meegenomen. Mijn oma was pas tevreden toen de schemerlamp brandde die tot voor kort dienst had gedaan in haar eigen slaapkamer. Mijn moeder, bijna veertig jaar, zei vlak voor ze mij alleen liet en met mijn oma weer vertrok: “Ach kind toch, je zult het je later herinneren wat ik nu tegen je zeg: dat de tijd zo verschrikkelijk snel gaat.”’
Eerbetoon
Hij herinnerde het zich, de Cornald van jaren later. Zoals hij zich veel herinnert van zijn moeder en de bijzondere rol die zij in zijn leven speelt. Het boek moest een eerbetoon aan haar worden, maar wel zonder sierrandjes: alles moest erin, ook bijvoorbeeld de zeer persoonlijke brieven die ze haar zoon schrijft in de jaren tachtig, waarin ze haar wanhoop uit over haar uitgebluste relatie met zijn vader – van wie ze later zou scheiden.
‘Ik val steeds weer terug op jou, en ik weet ook wel dat dat niet goed is. […] Ik ben blij als je vrijdag weer even naar huis komt vanuit Leiden en dat ik je dan zie. […] Dat galabal waar je binnenkort naartoe gaat – dat zou ik ook nog wel eens willen meemaken. Ik heb altijd geloofd in sprookjes en ik geloof er nog steeds in, en dat op mijn leeftijd. Maar misschien bestaan die sprookjes voor mij wel niet.’
Worstelingen
Het zijn de worstelingen van een vrouw die écht wil leven, eruit wil halen wat erin zit, maar daar in het Nederland van haar jonge jaren niet de ruimte voor kreeg en die vrijheid op latere leeftijd alsnog probeert te vinden. ‘Mijn moeder leefde in een tijd en milieu waarin zij zich niet kon ontwikkelen zoals haar kinderen dat wel hebben gekund,’ vertelde Maas aan Eurostory. ‘Daarmee wil ik eigenlijk een hele generatie belichten van vooral vrouwen in Nederland, die nu zo tussen de zeventig en tachtig zijn.’
Springlevend
Zo ontstond Ach kind toch, een rijke verzameling brieven, mails, kaarten, smsjes en appjes, met tussendoor anekdotes. Over hoe het gezin Maas leefde, hoe de jonge Cornald opgroeide. Hoe zijn ouders elkaar vonden en later kwijtraakten. Hoe zijn moeder er in de eerste plaats altijd voor haar kinderen was, maar zich tegelijkertijd vrij wilde vechten en daar soms felle kritiek van haar naasten op kreeg. En hoe moeder en zoon soms hard botsten, maar er altijd voor elkaar zouden blijven. Tot op de dag van vandaag, want het eerbetoon is niet postuum: Corry Kwik is nu 79, springlevend, en zat afgelopen maanden regelmatig naast haar zoon bij persmomenten rondom het boek – zoals bij Pauw op 17 oktober.
Songfestival
Het begin van zijn liefde voor het Songfestival deelt Cornald met zijn moeder. In het interview met Eurostory vertelde hij hierover: ‘Ik keek samen met mijn moeder naar de voorbeschouwingen op de Belgische televisie. En ze ging enorm mee in het gezelschapsspel dat ik er vervolgens van maakte: met z’n allen kijken, dus met mijn vader, mijn broer, mijn zusje was toen nog te klein, maar ook met mijn oma en opa en later mijn vrienden. […] In het boek stip ik ook even aan hoe mijn moeder zich een vaste positie heeft verworven in mijn vriendenkring. Elk jaar kijkt zij, als enige moeder, met mijn vrienden naar het Songfestival. Ook nu weer werd ze als eerste, in dit geval door Paul de Leeuw, benaderd: “Corry, kun je weer, 12 mei is het zover.”‘
Heer en meester
Inderdaad schrijft hij hier ook over in Ach kind toch. Doordat zijn moeder enkele malen per jaar op zijn Amsterdamse appartement past als hij er niet is, heeft ze haast een betere band met zijn buren en vrienden dan hij zelf: ‘Mijn moeder is heer en meester in mijn huis als ik er niet ben.’ Aan de anekdote over de Songfestivalavonden die zij met zijn vrienden heeft, voegt hij in het boek toe dat Corry, temidden van al die jongere mannen, ‘de enige is die de einduitslag altijd goed voorspelt.’
Corry steekt haar mening over het Songfestival niet onder stoelen of banken, en Cornald bewaart veel van haar berichten hierover aan hem. In 2004 veegt ze in een e-mail de vloer aan met geruchten die ze in de roddelbladen leest over angst bij de Nederlandse Songfestivaljury voor kritiek op hun keuze. ‘Alsof jij ooit bang zou zijn om je mening te geven.’
In 2015 appt ze hem de nadrukkelijke wens om Trijntje Oosterhuis weer een jurk te laten dragen, want ‘dat broekpak staat niet en het komt niet goed over op tv.’
In 2017 is ze in appjes aan Cornald lyrisch over Douwe Bob, al valt haar op ‘dat hij wel erg vaak slow down zingt – ongeveer tweeëntwintig keer.’
En de moeder in Corry komt weer naar boven in een berichtje na de eerste halve finale van het Eurovisiesongfestival van 2018: ‘En kijk uit met de drukte en de stress daar, denk aan je gezondheid en éét op tijd. Anders hou je het niet vol, zeker niet met die warmte in Lissabon.’
Dwarsdoorsnede
Die berichten zijn typerend voor het beeld dat het hele boek uitstraalt. Het is een dwarsdoorsnede van een unieke band tussen moeder en zoon. Een band van wederzijdse zorg en liefde, maar ook kritiek en onbegrip. En toch altijd weer bij elkaar terugkomen. De aanprijzing van schrijver Tom Lanoye op het omslag zegt eigenlijk alles: ‘Met zwier en liefde bewijst ook Cornald Maas mijn credo: moeders worden nimmer mensen – moeders blijven moeders.’
ACH KIND TOCH. EEN VERHAAL VAN MOEDER EN ZOON
Cornald Maas
Prometheus, 2018
157 pagina’s
Nederlands