In tijden van Eurovisieheimwee en behoefte aan afleiding zijn er gelukkig her en der fijne Songfestivalalternatieven voorhanden. Eurostory tipt de leukste. Vandaag: een liedjeswedstrijd met Artifical Intelligence.

‘Affe’ liedjes
Zou Artificial Intelligence (AI) ooit in één keer hats-klaar een ‘af’ liedje kunnen maken? Zonder menselijke aanpassing? Zouden AI-computers hitmachines kunnen worden? Zou AI de muziekindustrie over kunnen nemen, en daarmee ook het Songfestival? De VPRO stelt deze vragen aan de kaart in hun nieuwe bijzondere initiatief met de naam ‘AI Songfestival’. Dertien teams uit verschillende landen hebben samen met een AI-computer een lied geschreven, en gaan met elkaar de strijd aan. Wie van hen heeft de perfecte AI-gegenereerde Eurovisiesong in handen?

50/50
Net als bij het Eurovisie Songfestival wordt de score voor 50% bepaald door het publiek en voor 50% door een jury. Het publiek mag per liedje aan vier aspecten punten toekennen: het liedje (als in, de algemene indruk), de songtekst, de originaliteit en het songfestivalgehalte; elk aspect met een minimum van 0 en een maximum van 3 punten. Elk liedje kan zodoende – helemaal in Songfestivalstijl – een totaal van 12 punten krijgen.

Jury
De jury bestaat uit drie vooraanstaande onderzoekers en ondernemers op het gebied van AI en muziekcompositie. Zij letten vooral op het creatieve proces en op de manier waarop de AI hierin gebruikt is.
Ze ontdekten dat die processen nogal van elkaar verschillen, zo is in een artikel op de site te lezen. Veel teams laten de machine meerdere keren ratelen. Ze stoppen er iets in, er komt iets uit, ze halen handmatig wat weg en stoppen het er weer in. Sommige teams laten een dobbelsteen bepalen wat ze weghalen en wat ze overhouden, om de factor ‘toeval’ groter te maken; andere teams maken gerichte artistieke beslissingen. Sommige teams verwerken de songtekst-database en de melodie-database apart; anderen laten alles tegelijk door de machine gaan.

De deelnemers
(Songteksten, melodieën en harmonieën zijn in alle gevallen door AI-computers gegenereerd.)

Team New Piano – Painful words (Zwitserland)
Opvallend: synthesizerstemmen die neerslachtig over elkaar heen tuimelen.
Greep uit de songtekst: ‘A million stars, a million days, I can only pray that someday I can go any time I want.’

COMPUTD / Shuman & Angel – I write a song (Nederland)
Opvallend: een duet tussen een AI en een mens.
Greep uit de songtekst: ‘Let us fly, AI and I’.

Team OVGneUrovision – Traveller in time (Duitsland)
Opvallend: volledig instrumentaal, met een dansbare beat en een dromerige sfeer.

KTH/KTM+Doremir – Come to ge ther (Zweden)
Opvallend: de groovy AI-gegenereerde baslijn in combinatie met de analoge zang
Greep uit de songtekst: ‘A-I will sing and a dance there will be, Our love, it feels like is growing in me’

Team Ligatur – Offshore in deep water (Duitsland)
Opvallend: romantische piano en strijkers, maar dan in een digitaal MIDI-format.
Een greep uit de songtekst: ‘all the light is fading, my head and mind are low.’

Team Algomus & Friends – I keep counting (Frankrijk)
Opvallend: de samensmelting van de zangeres met een synthetische stem.
Greep uit de songtekst: ‘I know, at least you come, each day when we go on the war’

Team Can AI Kick It (met Willie Wartaal) – Abbus (Nederland)
Opvallend: de anarchistische songtekst.
Greep uit de songtekst: ‘I am so sick of being lied to, but the Lord is not a saint’

Team Uncanny Valley – Beautiful the World (Australië)
Opvallend: ‘de zwoele dancebeat (en de directe verwijzing naar ‘Ding-a-dong’)
Greep uit de songtekst: Dreams are cheap, they can lead me crazy dreams

Team Beatroots – Violent delights have violent ends (België)
Opvallend: de digitale kopersectie en het jazzy percussiewerk.
Greep uit de songtekst: ‘Words of love, of beauty and of gold, I fall down, I cry’

Team Brentry – Hope rose high (Verenigd Koninkrijk)
Opvallend: AI-gegenereerde muziek gevat in een ballad.
Greep uit de songtekst: ‘If time stands still let me know, then the mist will dance’

Team Polaris – Princess (België)
Opvallend: door AI gecomponeerd, door mensenhanden uitgevoerd.
Greep uit de songtekst: ‘Singing on my song, Making me smile, In the middle of A requiem’

Dadabots x Portrait XO – I’ll marry you, punk come (Duitsland)
Opvallend: de plotselinge ontaarding (na het zachte begin) in een harde digitale metal-track.
Greep uit de songtekst: ‘Through death I left no one but dust, time of abundance for few’

Team DataDada – Je scoue le monde (Frankrijk)
Opvallend: de vriendelijkheid en de simpliciteit van de compositie.
Greep uit de songtekst: ‘Ne m’appelle pas’

Fun fact: alle liedjes duren maximaal 3 minuten.

Robotsounds
Interessant is dat de teams op een verschillende manier aankijken tegen de relatie tussen AI en de mens. Dit uit zich niet alleen in het werkproces, maar ook in de sound. Waar het ene team niet te veel aan de ruwe robotsound wilde aanpassen, stond voor het andere toegankelijkheid voor het menselijk oor bovenaan. Van spookachtige synthetische tele-sounds tot analoog gitaarspel voor bij een kampvuur, de variatie is enorm.

Ten dienste van de mens
Sommige teams hebben handmatig de teksten, de akkoorden en de melodieën verschoven tot een samenhangend geheel. ‘Al ten dienste van de mens, niet andersom’, staat bij één van de teams bovenaan als motto. Andere teams hebben de AI alles laten schrijven –zowel de muziek als de songtekst – en hebben daarna het lied zelf (met analoge instrumenten) uitgevoerd. Zijn de rollen hier omgekeerd? Staat de mens hier juist in dienst van de AI? Het verhaal achter de specifieke sound staat bij elke inzending uitvoerig beschreven.

Willie Wartaal
Een extra inkijkje krijg je door de reportageserie die Willie Wartaal maakte. Hij is onderdeel van Team Can AI Kick It, en via hem krijg je te zien hoe het menselijk brein en het AI-brein samenwerken om de Eurovisie-hit te maken. En niet alleen dat. Ook worden er wezenlijke vragen gesteld over de toekomst. Zou AI ooit een volledig liedje kunnen maken, zonder menselijke aanpassing? Zou AI een hitmachine kunnen worden? En nog dieper: Welke muzikale patronen maken hits tot hits?

Case studies
Wat dit project in het bijzonder interessant maakt, is de dubbele intentie: het is niet alleen een competitie, het is ook een studie. De dertien inzendingen zijn allen case studies in het onderzoek naar mens- en machine-relaties in de toekomst.

Update: inmiddels is het AI Songfestival uitgezonden en is er een winnaar gekozen. Bekijk hieronder de hele uitzending én de winnaar: