‘Well, there is absolutely no doubt about who the winner is of this year’s Eurovision Song Contest. It is of course… Germany!’ sprak presentatrice Jan Leeming in 1982 nadat zangeres Nicole geschiedenis schreef met haar Ein bißchen Frieden. Onder begeleiding van een oorverdovend applaus baande de 17-jarige Nicole zich een weg richting het podium: tijd om de felicitaties in ontvangst te nemen, tijd voor de reprise. Niet alleen in het Duits, maar nu ook een beetje in het Engels en Nederlandse woorden zouden voortvloeien uit Franse zinnen. Op de avond van 24 april 1982 bezong de piepjonge Nicole in tal van talen de vrede. 

Dat oorlog en vrede niet alleen trending waren op het Eurovisie Songfestival van 1982 mag duidelijk zijn. Vorig jaar nog vaardigde Hongarije zangeres Boggie met het lieflijke Wars For Nothing af. Toch leidde het – in eerste instantie mierzoet klinkende – vredesliedje tot diplomatiek gekibbel tussen Hongarije en Israël. Waarom? Tijdens het voorrondeoptreden van Boggie werd het aantal kinddoden in Gaza op het scherm geprojecteerd. Reden voor de Israëlische ambassadeur in Boedapest om uit zijn slof te schieten en de Hongaarse omroep te sommeren de boel aan te passen. Maar dat is niet alles. In datzelfde 2015 stuurden Georgië en Malta allebei een nummer getiteld Warrior, herdacht Frankrijk in haar inzending de Eerste Wereldoorlog én de aanslagen op satirisch weekblad Charlie Hebdo en greep Armenië kans om de genocide onder de aandacht te brengen. Kortom: oorlog en vrede zijn nog steeds hot topics op het Songfestival. En die trend lijkt zich dit jaar voort te zetten als we kijken naar de Oekraïense voorselectie.

Oorlog en vrede zijn nog steeds hot topics op het Songfestival. En die trend lijkt zich dit jaar voort te zetten als we kijken naar de Oekraïense voorselectie.

Tussen de achttien geselecteerde songtitels bevindt zich namelijk één titel die boekdelen spreekt: I Am Free Now van zangeres Anastasija Prychodko. Voor de doorgewinterde Songfestival-fan een oude bekende, want in 2009 nam zij deel aan de Oekraïense voorselectie, werd gediskwalificeerd, deed per brief beklag bij president Viktor Joesjtsjenko en besloot met haar nummer Mamo aan te kloppen bij de Russische buurtjes. Die werden er meteen warm van waardoor de geboren Oekraïense het Kremlin mocht vertegenwoordigen en uiteindelijk een elfde plek in de wacht sleepte.

Eind november 2013 liet Anastasija weer van zich horen, ditmaal op politiek vlak. Op dat moment schoolden duizenden Oekraïners op het Onafhankelijkheidsplein samen om te protesteren tegen de regering van president Viktor Janoekovitsj – nadat hij weigerde het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne te ondertekenen. Meer en meer ontpopte Anastasija zich tot pleitbezorger van een verenigd en pro-Europees Oekraïne. In de maand juli van 2014 ging dat zelfs zo ver dat zij onderdeel uitmaakte van een kleine tour door het land waarmee steun voor het Oekraïens leger werd uitgesproken. Op dat moment zette het leger van Oekraïne een groot offensief in tegen de – kort ervoor door zichzelf onafhankelijk verklaarde – Volksrepublieken Donetsk en Loegansk. Tijdens het toeren wond zangeres Anastasija er op sociale media als Twitter geen doekjes om. Geadresseerd aan Rusland typte zij: ‘You guys are stupid. You are narrow-minded and deaf! You are like puppets.’ Nadat zij in een Russisch televisieprogramma geportretteerd werd als een anti-Russische rebel, was voor Anastasija de maat vol. Ze liet weten nooit meer in Rusland te willen optreden. Zingen voor bezetters was voor haar de hoogste vorm van verraad.

Geadresseerd aan Rusland typte zangeres Anastasija: ‘You guys are stupid. You are narrow-minded and deaf! You are like puppets.’

Door de verhoudingen met Rusland op te scherp zetten, verdween een groot deel van de inkomsten van Anastasija. Of de tekst van haar lied I Am Free Now verandering in haar financiële situatie gaat brengen, valt te betwijfelen. Het lijkt erop dat zij zaterdagavond aantreedt met een lied dat direct verwijst naar het huidige conflict tussen Oekraïne en Rusland, in het nadeel van de laatste. ‘Try to change all my life. Get revenge, eye for eye. No more lies, no more why. I am free now. I am free now!’

Waar ik heel erg benieuwd naar ben, is de reactie van het Oekraïense publiek op dit lied. Oekraïne lijkt momenteel immers opgesplitst in twee groepen: pro-Russische Oekraïners, die vooral in het oosten van het land resideren, en die dus no way op Anastasija zullen stemmen. Met daar lijnrecht tegenover de nationalistische Oekraïners, die ieder statement voor onafhankelijkheid en tegen Vladimir Poetin zullen toejuichen. Maar misschien ben ik nog wel meer benieuwd naar de reactie van de Oekraïense vakjury. Daarin zitten twee oud-deelnemers die zich tijdens en na het festival nogal met de Oekraïense politiek hebben bemoeid. In de jury Ruslana (winnares ESF ‘04) en Andriy Danylko, beter bekend als Verka Serduchka, die in 2007 nipt naast een zege greep. Dat Ruslana meer is dan een ethnopopprinses met berenvellen en trommels bleek toen zij zich tijdens de Oranjerevolutie in 2004 opwierp als icoon van de pro-Europese oppositie. En Verka Serduchka zong in 2007 ‘Lasha Tumbai’ op het Eurovisie Songfestival. Heel wat Europeanen meenden hier ‘Russia Goodbye’ in te horen.

Of Anastasija het tot de finale weet te schoppen, zal aanstaande zaterdag moeten blijken. Dan start om 18.00 uur de eerste Oekraïense halve finale. Kiest Oekraïne voor een beetje vrede? Of voor een beetje vreugde?